आनंद दिघे यांच्या आयुष्यावर ‘धर्मवीर’सारखा सिनेमा दोन भागांत निघावा, अशी त्यांची काय कामगिरी आहे?

दुसऱ्या भागाची ‘साहेबांच्या हिंदुत्वाची गोष्ट’ अशी टॅगलाईन आहे. पण शेवटी दिघेंचे ‘हिंदुत्व’ काय होते? मालकाने सांगितलेले किस्से घेतले की, झाली साहेबांच्या ‘हिंदुत्वा’ची गोष्ट! सिनेमॅटिक स्वातंत्र्य असावे, पण किती? खोट्या गोष्टी मांडण्याचे स्वातंत्र्य? ‘धर्मवीर’च्या दोन्ही भागांतले अनेक घटना प्रसंग हे अर्धसत्य आहेत. दिघेंना अवास्तव मोठे करणे, एवढाच या सिनेमाचा अर्थ आहे.......

अनुसूचित जातींमध्ये ‘वर्गीकरण’ अर्थात जे प्रत्यक्षात करणे शक्य नाही, ते सत्ताधारी वर्ग नेहमीच न्यायालयाच्या माध्यमातून करतो...

या निकालाचे स्वागत करण्यासाठी मातंग समाजाचे मेळावे सुरू आहेत. इथे बाबासाहेबांचं छायाचित्र नाही, घोषणा फक्त अण्णा भाऊ साठे यांच्या. अशी मानसिकता असलेले नेते आपल्या समाजाचे काय भले करणार? या समाजाच्या एकूण परिस्थितीवर नजर टाकली, तर वर्गीकरण प्रक्रियेचा त्यांना फारसा फायदा होणार नाही. मातंग समाजात ढोर आणि इतर काही जाती आहेत. त्यांच्यात वर्गीकरण कसे करायचे?.......

महाराष्ट्रात कधी नव्हे, अशी दरी निर्माण झाली आहे. हे भयावह चित्र ग्रामीण भागातील जनजीवनावर दूरगामी परिणाम करणारे आहे…

महाराष्ट्रात सध्या शरद पवार आणि उद्धव ठाकरे हेच मराठा समाजाच्या आरक्षणाच्या विरोधी आहेत, असा प्रचार भाजपकडून केला जात आहे. समाजमाध्यमावर पवारांच्या नावे खोटी माहिती पसरवण्यात येत आहे. पवारांनी कधी मराठा समाजाच्या राखीव जागांना विरोध केला आहे का? नाही, कधीच नाही. उलट मराठा समाजासाठी त्यांनी आपली राजकीय ताकद नेहमीच वापरलेली आहे.......

सुनील तटकरे पुढे निघून गेले आणि ‘तडजोडी’चं राजकारण करणारे जयंत पाटील शून्यावर आले…

पक्षात केंद्रीय समितीचे महत्त्व आणि विचारविनिमय करण्याची परंपरा जयंत पाटील यांच्या काळात जवळपास संपुष्टात आली. तसेच पक्षाचं धोरण या काळात धरसोडीचं राहिलं. विलासराव देशमुख मुख्यमंत्रिपदावर असताना जयंत पाटील आघाडीत होते. मध्येच त्यांनी शिवसेनेशी जवळीक केली होती आणि काही काळ त्यांना राज ठाकरेसोबत भविष्य दिसत होते. अशी जयंत पाटील यांची सरचिटणीस म्हणून कामगिरी आहे.......

आंबेडकरी समाजाच्या ज्या नेत्याकडे बोट दाखवा, तो भाजपच्या कळपात दिसतोय

आंबेडकरी समाजात मोठ्या प्रमाणात अस्वस्थता आहे. धार्मिक बाबतीत आम्ही शून्याकडून शिखरावर पोहोचलो, पण राजकीय पातळीवर शिखराकडून शून्याकडे आमचा प्रवास होतोय. याला अर्थातच ‘रिपब्लिकन’ नेतृत्व जबाबदार आहे. ज्या कोणाला आम्ही इतकी वर्षं नेता मानलं, त्याच्या पालणपोषणासाठी आपल्या मुलाबाळांच्या वाट्याचा घास काढून दिला, आज ते सारे नेते फॅसिस्टांच्या म्हणजे राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाच्या कळपात सामील झाले आहेत........

आठवलेसाहेब, तुमच्या मोदींनी गेल्या दहा वर्षांत ‘किती वेळा’ राज्यघटनेचे ‘पालन’ केले? आणि ‘किती वेळा’ अनुसूचित जातींना ‘न्याय’ दिला?

मुळात संविधान बदलाच्या चर्चेची सुरुवात भाजप आणि संघाच्या जबाबदार पदाधिकाऱ्यांनीच केलेली आहे. ‘संविधान बदलासाठी चारशेपेक्षा जास्त जागा द्या’ अशी मागणी भाजपच्या एका वरिष्ठ खासदाराने केली होती. गेल्या वर्षी मोदीचे आर्थिक सल्लागार बिबेक देबरॉय यांनी एक लेख लिहून संविधान बदलण्याची गरज असल्याचं सांगितलं होतं. त्यामुळे विरोधक बाबासाहेबांचा अपमान करताहेत, हा आठवलेंचा आरोप म्हणजे शुद्ध लबाडी आहे.......

बाळासाहेब, येती लोकसभा निवडणूक ही अटीतटीची ‘लढत’ आहे, ‘लोकशाही’साठी निर्णायक निवडणूक आहे. तुम्ही या लढ्याचे अग्रदूत व्हा!

बाळासाहेब, ही शेवटचीच संधी आहे. ती तुम्ही वाया जाऊ देऊ नये, अशी माझी आपल्या तमाम चाहत्यांच्या आणि कार्यकर्त्यांच्या वतीनं तुम्हाला नम्र विनंती आहे. तुम्ही फक्त ‘लढ’ण्याचा आदेश द्या. प्रबोधनकारांचा नातू, राष्ट्र निर्माण कार्यासाठी बाबासाहेबांचं सहकार्य घेणाऱ्या, त्यांचा प्रचंड आदर करणाऱ्या पंडित नेहरू यांचा पणतू आणि घटनाकारांचा नातू म्हणजे तुम्ही एकत्र आलात, तर सारा देश ढवळून निघेल.......

मराठा आरक्षण आंदोलनाच्या निमित्ताने राज्य सरकारने ‘एका दगडात अनेक पक्षी’ मारण्यात सध्या यश मिळवलं असलं, तरी हा ‘आगीशी खेळ’ ठरू शकतो. पण त्याची पर्वा कोण करतो!

रडणाऱ्या पोराला चॉकलेट देऊन समजूत काढली की, पोरगा खुश आणि तो गप्प बसला म्हणून चॉकलेट देणाराही खुश, अशी काहीशी अवस्था मराठा समाजाचे ‘नवीन योद्धा’ मनोज जरांगे आणि ‘मराठ्यांचे तारणहार’ म्हणून स्वतःला प्रस्थापित करण्याच्या धडपडीत असलेले मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांची झाली आहे. हे दोघं मराठा समाजासोबत स्वतःचीही फसवणूक करून घेत आहेत. प्रत्यक्षात सरकारनं मराठा समाजाची बोळवणच केली आहे.......

इतरांची ‘लायकी’ काढून मनोमन सुखावणं, ही एक बुरसटलेली मानसिकता आहे, आणि शेवटी ती जरांगे पाटील यांनीही दाखवून दिलीच!

महाराष्ट्रात दलित आणि खास करून बौद्ध समाजाची प्रगती काही आरक्षणामुळे झालेली नाही. त्याला अनेक घटक कारणीभूत आहेत. पण या समाजाच्या ‘लायकी’वर बोलणं, ‘सरकारी जावई’ म्हणून हिणवणं, हा वरच्या जातींचा आवडता धंदा आहे. हा एक प्रकारचा न्यूनगंड तर आहेच, पण या जातींचं एकंदर परिस्थितीचं आकलनही किती तकलादू आहे, हेही दाखवणारं आहे.......

गदर देशातील सर्वहारा जनतेचा बुलंद आवाज होते. आयुष्याची पाच दशकं त्यांनी लोकांसाठीच्या संघर्षात खर्ची केली, अगदी शेवटच्या श्वासापर्यंत...

कॉ. गदर आपल्या गाण्यातून जनतेला वर्ग, वर्णसंघर्षाचं आव्हान देत. त्यांच्यात सत्ताधारी वर्गाला थेट अंगावर घेण्याचं धाडस होतं, कारण एका मोठ्या संघटनेचं, पक्षाचं त्यांच्यामागे पाठबळ होतं. आंबेडकरी विचारधारा आणि मार्क्सवादी विचारावर ते काम करत होते. अलीकडच्या काळात फासिवादी पक्षाचा पराभव झाला पाहिजे, अशी भूमिका घेऊन गदर संघर्ष करत होते.......

‘दलित पँथर’ हा झंझावात होता, ठिणगी होती… आता आपण त्याचे अवशेष सांभाळत ‘सुवर्ण महोत्सव’ साजरा करत आहोत!

पँथरने काय दिले, तर एका पिढीला असे बळ दिले. आंबेडकरी प्रेरणेतून शिकलेला तरुण प्रश्न उपस्थित करत होता. त्यांच्या आक्रोशचा आवाज म्हणजे ‘दलित पँथर’. ‘दलित पँथर’ चळवळीचा इतिहास फक्त दोन-तीन वर्षांचा आहे. १९७२मध्ये स्थापना आणि अडीच वर्षांत फूट. ही जहाल संघटना काही संघटनात्मक आकार घेण्याआधी फुटली, यामागे नेत्याचा आणि खास करून ढसाळ आणि ढाले यांचा अहंकार होता.......

गिरीश कुबेरांचं पुस्तक ‘भारतात जात्यान्तक लोकशाही क्रांती होऊ न देण्याच्या’ प्रयत्नांचाच एक भाग आहे, असंच दुर्दैवानं म्हणावं लागतं!

क्रांतीबा जोतीबा फुले, डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर, छत्रपती शाहू महाराज ते अगदी रयत शिक्षण संस्थेचे संस्थापक भाऊराव पाटील यांच्यापर्यंत कुबेर कोणाचीच दखल घेत नाहीत, यात आश्चर्य काहीच नाही. कारण हे पुस्तक त्यासाठी लिहिलेलंच नाही. मुळात ही परंपरा आणि हे योगदान नाकारण्याचा हा प्रयत्न आहे. असे प्रयत्न पूर्वीही झालेले आहेत आणि यापुढेदेखील काही लोक ते करतच राहतील. मात्र आता बहुजन या ब्राह्मणी षडयंत्राला बळी पडत नाहीत.......

शिरसाठ म्हणतात तसं केतकर टिळकांच्या स्कूलचे शोभतात. कारण त्यांचा मंडल अहवाल, डाव्या विचारांचे कामगार, दलित, शिवाजी महाराजांना विरोध…

एक बाब मान्य केलीच पाहिजे की, केतकर मोठे संपादक आहेत, कारण त्यांनी फक्त मोठ्याच वर्तमानपत्रांत नोकरी केली आहे. दुसरी एक बाब मान्य केली पाहिजे की, केतकरांच्या ज्ञानाचा आवाका, आंतरराष्ट्रीय राजकारणाची त्यांची समज, माहिती वगैरे. त्या बाबतीत केतकर ग्रेट आहेत. प्रश्न कोणाच्या ज्ञानाचा नसतोच, प्रश्न असतो तो या ज्ञानाचं करायचं काय? हे ज्ञान कोणत्या समाजघटकांसाठी तुम्ही खर्ची करता, हा कळीचा प्रश्न असतो.......

© 2024 अक्षरनामा. All rights reserved Developed by Exobytes Solutions LLP.