अक्षरनामा : लेख

अभिनयाची पार्श्वभूमी नाही, प्रशिक्षण नाही, उच्चशिक्षितही नाही, तरीही दिलीपकुमारने अभिनयाची स्वतःची चौकट तयार केली. ‘नैसर्गिक अभिनया’चा ‘वस्तुपाठ’ घालून दिला...

दिलीपकुमारने आपल्या अभिनयशैलीचे ट्रॅक सहजपणे बदलले. त्या दृष्टीने पाहिलं तर त्याच्या कारकीर्दीचे सरळसरळ तीन टप्पे पडतात. ५०च्या दशकातला ‘ट्रॅजडी किंग’, ६०-७०च्या दशकातले हलकेफुलके व ड्रॅमॅटिक सिनेमे आणि ८०च्या दशकातला सुडाने पेटलेला म्हातारा. नंतर त्याच्या या दुसर्‍या इनिंगला ब्रेक लागला. परंतु, दिलीपकुमार संपला असं वाटत असतानाच त्याने नखं काढली. सुरुवात मनोजकुमारच्या ‘क्रांती’ने झाली.......

‘हाफ-लॉयन’ : प्रत्येक भारतीयानं कृतज्ञता बाळगावी अशा एका माजी पंतप्रधानाची कहाणी

हे पुस्तक सर्वार्थानं महत्त्वाचं आहे. भारत सध्या ज्या मार्गानं वाटचाल करत आहे, तो राव यांनी आखून दिलेला मार्ग आहे. राव यांनी केवळ अपरिहार्यतेतून हा मार्ग स्वीकारला, असं म्हणण्यात हशील नाही, कारण राव सत्तेवर येण्यापूर्वी किमान दशकभराचा काळ त्या त्या वेळच्या पंतप्रधानांना देखील आर्थिक उदारीकरण स्वीकारण्यावाचून गत्यंतर नसल्याची जाणीव झाली होती.......

९/११च्या त्या एका घटनेने जागतिक राजकारणाची दिशाच बदलली. अनेक समीकरणे बदलली. जुनी मोडली, नवीन तयार झाली.

११ सप्टेंबर २००१ नंतर सगळेच चित्र पालटले. प्रथमच आपल्या भूभागावर आपणच पोसलेल्या भस्मासुराने केलेल्या हल्ल्यामुळे अमेरिका खडबडून जागी झाली. जे आमच्यासोबत नाहीत, ते आमच्या विरोधात आहेत, असं मानण्यात येईल, अशी घोषणा करत अमेरिकेचे तत्कालीन अध्यक्ष बुश यांनी दहशतवादाविरोधात युद्ध पुकारलं. तेव्हापासून आजपर्यंत या शतकाची पहिली १७ वर्षे जागतिक राजकारणातला सर्वांत महत्त्वाचा घटक दहशतवाद हाच आहे.......

अटल बिहारी वाजपेयी : उदारमतवादी नेता, पंतप्रधान आणि माणूस!

ज्याच्या जाण्याचं खरोखर दुःख व्हावं, असा राजकीय नेता आज गेला. बिगर काँग्रेसी सरकारची टर्म पूर्ण करणारे पहिले पंतप्रधान म्हणून या देशाच्या इतिहासात अटल बिहारी वाजपेयींचं नाव यापूर्वीच कोरलं गेलंय. पण अर्थातच याही पलीकडे त्यांची थोरवी आहे. राष्ट्रीय महामार्गांचं त्यांनी ओळखलेलं महत्त्व, सर्व शिक्षा अभियान, पाकिस्तानपुढे केलेला मैत्रीचा हात, कारगिल विजय, पोखरणच्या अणुचाचण्या यांचं श्रेय त्यांचं आहे.......

‘द वुमन इन द विंडो’ : ‘फिल्म न्वार’चा जन्मदाता

‘पेस्ट’ या ऑनलाइन नियतकालिकानं ऑगस्ट २०१५ मध्ये ‘फिल्म न्वार’ या शब्दप्रयोगाला ७० वर्षं पूर्ण झाल्यानिमित्त १०० सर्वोत्कृष्ट न्वार चित्रपटांची यादी प्रसिद्ध केली, त्यात ‘द वुमन इन द विंडो’ पहिल्या क्रमांकावर होता. कदाचित त्याविषयी मतभेद होऊ शकतील. पण ‘फिल्म न्वार’ ही सिनेमाची स्वतंत्र शैली म्हणून ओळख निर्माण करण्याचं या सिनेमाचं श्रेय कोणीही हिरावून घेऊ शकत नाही.......

द टेस्टफुल एट्थ : शंभर नंबरी व्हिंटेज टॅरँटिनो, टॅरँटिनोचा आठवा सिनेमा

टॅरँटिनोचा सिनेमा त्याचा स्वत:चा असतो. ‘द हेटफुल एट’ त्याचा आठवा सिनेमा आहे. आणि आठपैकी आठही चित्रपटांनी ठसा उमटवणं किंवा इम्पॅक्ट सोडणं हे येरागबाळ्याचं काम नाही. यू लव्ह हिम, यू हेट हिम, बट यू कॅन नॉट इग्नोर हिम! ‘द हेटफुल एट’नं टॅरँटिनोच्या अन्य चित्रपटांइतका म्हणजे रिझर्व्हायर डॉग्ज, पल्प फिक्शन, किल बिल यांच्याइतका हंगामा केला नाही. बॉक्स ऑफिसवरही त्यानं बक्कळ कमाई केली अशातला भाग नाही.......

आगे आगे देखिये होता हैं क्या!

चीनचा प्रभाव रोखायचा असेल तर इराण किती महत्त्वाचा आहे, हे भारताला अमेरिकेला पटवून द्यावं लागेल. अमेरिकेला स्वत:च्या राजकारणापायी इराणवर निर्बंध घालावे लागलेच तरी त्या परिस्थितीत भारताच्या आणि पर्यायानं आशियाच्या हितसंबंधांच्या आड अमेरिकेनं येऊ नये, यासाठी तरी किमानपक्षी अमेरिकेला भारतानं तयार केलं पाहिजे.......

न उलगडलेली मिस्ट्री

मर्डर मिस्ट्रीसारखा विषय हाताळत असताना खुनी कोण याचंच उत्तर न देणं हा सर्वांत मोठा धोका फिंचरनं पत्करला होता. सत्य घटनेवर आधारित सिनेमा करताना सत्याशी प्रतारणा करणं फिंचरला मान्य नव्हतं. चित्रपटाच्या सुरुवातीलाच पाटी झळकते : ‘What follows is based on actual case files’. तब्बल २२ वर्षं या खूनमालिकांचा तपास सुरू आहे.......

कर्ज घ्या आणि अंकित व्हा, चीनची नवी रणनीती

चीनच्या पठाणी व्याजदरांच्या आणि अन्य जाचक अटींच्या ऐवजी भारत-अमेरिकेच्या पुढाकारानं सुरू होणाऱ्या प्रकल्पांसाठी आंतरराष्ट्रीय चौकटीत राहून सुटसुटीत आणि संबंधित देशांच्या हिताला चालना देणाऱ्या अटी ठेवण्यात आल्या तर अधिकाधिक देश या प्रकल्पांमध्ये सहभागी होतील. त्यासाठी ‘ओबोर’मध्ये चीननं केलेल्या चुकाच उपयोगी पडणार आहेत.......

आम्ही ‘बी’ग्रेडी

विशेष सूचना : ‘फ्रॉम डस्क टिल डॉन’ बघण्यापूर्वी इंटरनेटवर त्याचं सविस्तर कथानक शोधून किंवा त्याचे रिव्ह्यू वाचण्याच्या भानगडीत पडू नका. थेट चित्रपटच बघा. ताजा कलम : हा चित्रपट बघण्यापूर्वी किमान तासभर काहीही खाऊपिऊ नका.......

व्यापार कराराची अफगाणी कैची

असं समजा की, भारत आणि नेपाळ किंवा भारत आणि बांगलादेश किंवा भारत आणि पाकिस्तान यांच्यात एखाद्या द्विपक्षीय कराराविषयी चर्चेच्या फेऱ्या सुरू आहेत आणि या चर्चेतल्या त्या दुसऱ्या देशाने मध्येच आग्रह धरला की, चीनलादेखील या चर्चेत सहभागी करून घ्यावं, अन्यथा पुढे चर्चा करणार नाही, तर? तर भारताला ही भूमिका बिलकूल मान्य होणार नाही. ‘अफगाणिस्तान-पाकिस्तान ट्रान्झिट ट्रेड’च्या बाबतीत पाकिस्तानची सध्या अशीच अवस्था आहे.......

आखिर बाप बाप होता हैं!

एखाद्याकडून फसवली गेलेली व्यक्ती त्याचा बदला घेण्यासाठी एक मोठी बोगस यंत्रणा उभी करते, मग त्याच्यावर जाळं फेकून त्या यंत्रणेत त्याला खेचते आणि त्याला फसवते... ओळखीची वाटते ना ही कल्पना? हिंदी चित्रपटसृष्टीत या मध्यवर्ती कल्पनेवर दोन महत्त्वाचे सिनेमे आले. पहिला ‘ब्लफमास्टर’, दुसरा ‘खोसला का घोसला’.......

सौदी महिलांच्या स्वातंत्र्याची नवी पहाट

वाहन चालवण्याच्या परवानगीमुळे मानवी हक्क कार्यकर्त्यांमध्ये नवी उमेद जागृत झाली आहे. गार्डियनशिप लॉच रद्दबातल करून टाकण्याचं आवाहन करण्यास त्यांनी सुरुवात केली आहे. ते इतक्यात होणार नाही. कदाचित आणखी ५० किंवा १०० वर्षं लागतील. पण एकदा का काळाचे काटे फिरायला लागले की, ते उलट्या दिशेनं फिरवणं अवघड असतं. त्यामुळेच वाहन चालवण्याच्या परवानगीच्या निमित्तानं सौदी महिलांच्या स्वातंत्र्याची नवी पहाट उगवली आहे.......

डर्टी हॅरी : मॅन विथ द नेम

‘डर्टी हॅरी’च्या यशानंतर याच मालिकेतील ‘मॅग्नम फोर्स’, ‘द एन्फोर्सर’, ‘सडन इम्पॅक्ट’ आणि ‘द डेड पूल’ हे चार चित्रपट आले. पण त्यातल्या एकाचंही दिग्दर्शन सिगलनं केलं नाही. हे चारही चित्रपट उतरत्या क्रमानं निष्प्रभ ठरत गेले. ईस्टवूडनं ‘द डेड पूल’नंतर वयाचं कारण देत डर्टी हॅरी न साकारण्याचा निर्णय घेतला आणि त्याचबरोबर या चित्रमालिकेची अखेर झाली.......

अमेरिका, इराण आणि जग

संयुक्त राष्ट्रांच्या आमसभेत नेहमीप्रमाणे पाकिस्ताननं काश्मीरचा विषय काढला आणि नेहमीप्रमाणे भारतानं पाकिस्तानचा मुद्दा खोडून काढला. ही आता इतकी नेहमीची बाब झाली आहे की, पाकिस्तान तरी किती गांभीर्यानं दरवर्षी काश्मीरचा मुद्दा संयुक्त राष्ट्रांच्या व्यासपीठावर मांडतो, याबाबत शंकाच आहे. जगानंही या मुद्द्याकडे फार पूर्वीच दुर्लक्ष करण्यास सुरुवात केली आहे. त्यामुळे यावेळच्या आमसभेतही पाकिस्तान काय म्हणतोय, .......

द वर्ल्ड इज अॅन इव्हिल प्लेस

ल्यूमेटला त्याच्या ५० वर्षांच्या कारकीर्दीत पाच वेळा ऑस्करचं नॉमिनेशन मिळालं. चार वेळा सर्वोत्कृष्ट दिग्दर्शक म्हणून आणि एकदा सर्वोत्कृष्ट पटकथाकार म्हणून. प्रत्येक वेळी ऑस्करनं त्याला हुलकावणी दिली. अखेरीस स्वत:चीच शरम वाटून की, काय ऑस्कर अकॅडमीनं त्याला २००५ साली जीवनगौरव पुरस्कारानं सन्मानित केलं. जणू ऑस्करच्या लेखी ल्यूमेट आता संपला होता. त्यानंतर अवघ्या दोन वर्षांत त्याने ऑस्करला सणसणीत चपराक दिली.......

रात्र वैऱ्याची आहे

चीन आणि पाकिस्तान म्हणतात त्याप्रमाणे दोघंही खरोखरच एकमेकांचे ‘ऑल वेदर फ्रेंड्स’ आहेत. चीननं पाकिस्तानची साथ सोडावी, असं सध्या तरी काहीही घडलेलं नाही. त्यामुळे ब्रिक्स जाहीरनाम्यात पाकिस्तानी दहशतवादी संघटनांची नावं यावीत, हा भारताचा मोठा राजनैतिक विजय वगैरे सांगितला जात असला तरी तो तात्पुरताच आहे. त्याचप्रमाणे, डोकलाममधून चीननं माघार घेतली असली तरी ती देखील तात्पुरतीच ठरण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.......

नथिंग ‘डर्टी’ अबाउट इट!

रूसो म्हणजे हॉलिवुडमधलं बडं प्रस्थ. रूसो खुर्चीतनं उठला आणि ‘चित्रपटाच्या निगेटीव्ह्ज जाळून टाका आणि इन्शुरन्सचे मिळतील तेवढे पैसे घेऊन गप्प बसा’ असं म्हणून तिथून निघून गेला. रूसोच्या या शब्दांनी त्या एग्झिक्युटीव्ह्जचा उरलासुरला धीरही खचला. स्टुडिओतल्या कोणालाच चित्रपट फारसा आवडला नव्हता. या चित्रपटाचं काही खरं नाही, असाच सगळ्यांचा सूर होता. पहिलीच निर्मिती आणि इतकी अवलक्षणी निघावी?.......

‘रनअवे ट्रेन’ - आज झालो मुक्त मी!

निव्वळ थरारपट म्हणून ‘रनअवे ट्रेन’मध्ये नेहमीच्या ट्रिक्स आहेतच. चित्तथरारक कसरती आणि ते पाहून प्रेक्षक म्हणून आपली ताणली जाणारी उत्कंठा, हे सगळे नेहमीचे प्रकार ‘रनअवे ट्रेन’मध्ये आहेतच; पण हे प्रसंग म्हणजे हा चित्रपट नव्हे! हॉलिवुडच्या थरारपटात असतात तशा तांत्रिक करामती यात नाहीत. शक्य तितकं वास्तव चित्रीकरण केलंय. त्यामुळेच हा थरार देखील वरवरचा न राहता मनाला भिडतो.......

‘फ्रेन्झी’ : मास्टर ऑफ सस्पेन्सचा अखेरचा मास्टरपीस

‘फ्रेन्झी’च्या नंतर हिचकॉकने ‘फॅमिली प्लॉट’ हा अवघा एक चित्रपट केला. त्यानंतर पुढच्या चित्रपटाची जुळवाजुळव करत असतानाच, १९८० साली वयाच्या ८०व्या वर्षी त्याचं निधन झालं. त्यामुळेच हिचकॉकच्या या ‘अखेरच्या मास्टरपीस’चं सिनेइतिहासातलं स्थान मोलाचं आहे. ‘फ्रेन्झी’चा अनाहूतपणे एका गाजलेल्या मराठी चित्रपटाशी संबंध आहे. तो मराठी चित्रपट म्हणजे सचिन पिळगावकर दिग्दर्शित ‘एकापेक्षा एक’.......

भारत, भूतान आणि चीनच्या तिठ्याचा तिढा

चीन आणि भारत हे दोन्ही देश अण्वस्त्रधारी असल्यामुळे दोघांमध्ये युद्ध पेटू नये, यासाठी सर्व जग मध्यस्थी करायला तयार होईल. जागतिक अर्थव्यवस्थेसाठी दोन्ही देश महत्त्वाचे आहेत. निव्वळ अण्वस्त्रधारी देश म्हणून या दोन्ही देशांमधला संघर्ष टाळण्यासाठी जागतिक समुदाय प्रयत्नशील राहील. तरीही, यदाकदाचित चीनने भारतावर आक्रमण केलंच, तर भारताला ही लढाई एकट्यानेच लढावी लागणार आहे, याची खूणगाठ बांधलेली बरी.......

मोदींच्या अमेरिका दौऱ्यात दडलंय काय?

ट्रम्प अध्यक्ष झाल्यानंतर मोदी प्रथमच अमेरिकेच्या दौऱ्यावर आहेत. इतकंच नव्हे, तर व्हाइट हाऊसमध्ये ट्रम्प यांच्यासह जेवण घेणारेही ते पहिलेच परराष्ट्रप्रमुख असणार आहेत. मोदींचा हा दौरा कमालीचा लो प्रोफाइल आहे आणि याचं कारण ट्रम्प यांच्या व्यक्तिमत्त्वात दडलंय. ट्रम्प कमालीचे इगोइस्टिक आहेत, मोदींचा इगोही काही छोटा नाही. पण एक ‘म्यान में दो तलवारे नहीं रह सकती’, हे सुदैवाने भारतीय गोटाने ओळखलेलं दिसतंय.......

सौदी-इराण संघर्षाची लंबी ‘कतार’

अरब राष्ट्रांच्या कतारवरील बंदीचं पाऊल मागे घेण्यास केवळ अमेरिकाच भाग पाडू शकते. नव्हे, अमेरिकेने तसं करणंच जगाच्या हिताचं आहे. अमेरिकन राज्यकर्त्यांनी आजवर पश्चिम आशियात परस्पर हितसंबंधांचं संतुलन राखत परिस्थिती फार हाताबाहेर जाऊ न देण्याची यशस्वी कसरत केली. ट्रम्प यांच्या ऱ्हस्वदृष्टीमुळे इथून पुढे ट्रम्प यांच्या कार्यकाळात तरी अमेरिका असं संतुलन वगैरे राखण्याच्या भानगडीत बहुदा पडणार नाही.......

बराचसा मुरलेला, थोडासा राहिलेला.... मुरांबा

कुठल्याही प्रकारचा विशेष आव न आणता, १०० टक्के निखळ, निर्मळ मनोरंजन करणं फार अवघड काम असतं. ‘मुरांबा’ ते काम पुरेपूर करतो. महत्त्वाचं म्हणजे एक अतिशय आश्वासक असा नव्या दमाचा दिग्दर्शक ‘मुरांबा’ने चित्रपटसृष्टीला दिलाय. त्यामुळे भविष्यातही अधिक सकस, दर्जेदार आणि मनोरंजक चित्रपट पाहायला मिळतील, याची खात्री ‘मुरांबा’ देतो........

एक साधा प्रश्न माझा, लाख येती उत्तरे...

‘क्यू अँड ए’मध्ये वंशद्वेष कधी उघड, तर कधी अप्रत्यक्ष आहे. व्हाइट सुप्रीमसिस्ट्सच्या अरेरावी आणि अतिरेकीपणावर थेट बोट ठेवण्याचं धाडस ल्युमेट दाखवतो; पण दुर्दैवाने क्राइम थ्रिलरसारख्या सवंग ज्यॉनरच्या आवरणाखाली ल्युमेटचा हा मास्टरपीस दुर्लक्षित राहतो. कथेच्या पातळीवर थ्रिलर असलेला हा सिनेमा निव्वळ थ्रिलर न राहता त्यातून वर्चस्ववाद, वर्णश्रेष्ठत्व, वंशभेद, अहंकार यांचा जीवघेणा आविष्कार बघायला मिळतो.......

गाठ ‘ओबोर’शी आहे

ओबामा यांच्या काळापासूनच अमेरिकेने दक्षिण चीन समुद्रावरील चीनच्या दाव्याला आव्हान देण्यास सुरुवात केली होती. गेल्याच आठवड्यात अमेरिकेच्या एका युद्धनौकेने दक्षिण चीन समुद्रात ‘घुसखोरी’ केल्याबद्दल चीनने थयथयाट केला होता. परंतु, एकीकडे राजनैतिक–सामरिक मार्गाने चीनवर दबाव ठेवत दक्षिण आणि आग्नेय आशियावरील आपला प्रभाव कायम ठेवतानाच अमेरिकेला आर्थिक धोरणांच्या माध्यमातूनही हा प्रभाव वाढवत नेणं गरजेचं आहे. .......

पाल्माचं झिंग झिंग झिंगाट

त्याचा शेवटचा धो धो चाललेला सिनेमा १९९६ साली प्रदर्शित झालेला ‘मिशन इम्पॉसिबल’ होता. त्यानंतर गेल्या २० वर्षांत त्याने यशाचं तोंड पाहिलेलं नाही. २००२ साली प्रदर्शित झालेला ‘फेम फटॅल’देखील बॉक्स ऑफिसवर सडकून आपटला होता. पण आज ‘फेम फटॅल’ कल्ट सिनेमा म्हणून ओळखला जातो. पाल्माला आयुष्याच्या एखाद्या टप्प्यावर यदाकदाचित संधी मिळालीच तर आपल्या चित्रपटांच्या बाबतीत तो काही सुधारणा करेल की नाही, कल्पना नाही........

‘वन बेल्ट वन रोड’चा अजगरी विळखा

चीनचे अध्यक्ष शी जिनपिंग ‘वन बेल्ट वन रोड’ या प्रकल्पासाठी इरेला पेटले आहेत. भारतासारखा महत्त्वाचा देश, महत्त्वाची बाजारपेठ ‘ओबोर’पासून लांब राहिल्यामुळे या प्रकल्पाला कितपत यश मिळेल, याविषयी शंका व्यक्त करण्यात येत असली तरी चीन भारताच्या आक्षेपांना फारशी किंमत न देता हा प्रकल्प पुढे रेटणार यात शंका नाही. तेवढी आर्थिक ताकद आणि जागतिक प्रभुत्व या घडीला चीनकडे निश्चित आहे. .......

सरळसोट चोरीचा ‘उलटसुलट’ मामला

‘द किलिंग’ हा फिल्म न्वारमधला एक महान चित्रपट समजला जातो. त्याच्या दिग्दर्शकाचा हा तिसरा चित्रपट. त्या आधीच्या दोन चित्रपटांमध्ये तो स्वत:ची शैली आणि स्वत:चा आवाज शोधण्यासाठी धडपडत होता. ‘द किलिंग’मध्ये त्याला तो सापडला. त्यामुळेच हा चित्रपट त्याच्यासाठी टर्निंग पॉइंट समजला जातो. चित्रपटात जशी प्रसंगांच्या उलटसुलट क्रमाची गंमत आहे, तसंच काहीसं दिग्दर्शकाच्या प्रत्यक्ष आयुष्यात घडलं........

नॉट सो सिंपल : ब्लड सिंपल

जोएल आणि एथन या कोएन ब्रदर्स म्हणून प्रसिद्ध असलेल्या द्वयीचा हा पहिलाच चित्रपट. चित्रपट बनवायला पैसे नव्हते म्हणून दोघांनी आधी या चित्रपटाचं एक ट्रेलर बनवलं आणि जवळपास वर्ष-दीड वर्षं विविध लोकांना ते ट्रेलर दाखवून कसेबसे १५ लाख डॉलर उभे केले. पण दोघांची मेहनत फळाला आली. बॉक्स ऑफिसवर त्यावेळी हा चित्रपट फारसा चालला नाही, पण सनडान्स चित्रपट महोत्सवात चित्रपटाला ग्रँड ज्यूरी प्राइज मिळालं. .......

क्युरियस केस ऑफ कुलभूषण जाधव आणि बेगडी राष्ट्रप्रेमाचे पोकळ उमाळे

भारत आणि पाकिस्तान यांच्यात सध्या जोरदार स्पायवॉर सुरू आहे. भारताचे तथाकथित गुप्तहेर कुलभूषण जाधव यांना पाकिस्तानने गेल्या वर्षी बलुचिस्तानात कारवाया करत असल्याचा ठपका ठेवून अटक केली आणि गेल्याच आठवड्यात त्यांना पाक लष्कराने फाशीची शिक्षा ठोठावली. त्यावरून भारतात बराच गदारोळ झाला. जाधव यांना फाशीची शिक्षा सुनावली गेली, त्यावेळी नेमकं संसदेचं अधिवेशन सुरू असल्यामुळे राजकारण्यांना आयताच विषय मिळाला........

टॅरँटिनो वजा टॅरँटिनो

तुम्ही क्वांटिन टॅरँटिनोचे डायहार्ड फॅन आहात? त्याच्या सिनेमातली हिंसा, विक्षिप्त व्यक्तिरेखा, गमतीशीर संवाद, त्याचं अफलातून टेकिंग, स्वत:ची अशी खास व्हिज्युअल स्टाइल, एडिटिंग पॅटर्न यावर तुम्ही फिदा आहात? मग तुम्ही त्याचा ‘जॅकी ब्राउन’ अजिबात बघू नका! कारण यातलं काहीच ‘जॅकी ब्राउन’मध्ये नाही........

आयसोलेशनची भीती चीनला नाही, आता अमेरिकेला वाटायला हवी

ट्रम्प यांच्या नेतृत्वाखालील अमेरिकन प्रशासनाची अवस्था आपल्या काँग्रेस पक्षासारखी झाली आहे. अनेक वर्षांनंतर आपले प्रतिस्पर्धी आता आपल्याला तुल्यबळ झाले आहेत, हे भान जसं काँग्रेस पक्षाने फार पूर्वीच गमावलं, तशीच परिस्थिती ट्रम्प यांची आहे. ट्रम्प यांनी चीनचं सामर्थ्य मान्य न करता अजूनही आपणच महासत्ता असल्याच्या आविर्भावात वर्तन ठेवलं तर चीन- अमेरिका संबंध सुधारण्याची शक्यता नाही........

पूर्व आशियात युद्धजन्य परिस्थिती, भारतात मात्र सामसूम आघाडी!

उत्तर कोरियाच्या हेकेखोर वागणुकीमुळे पूर्व आशियात युद्धजन्य परिस्थिती उद्भवलेली असताना भारत मात्र आपला जणू काही संबंधच नाही, या थाटात शांत आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी मिशन उत्तर प्रदेश साध्य करण्यासाठी हिंदू आणि मुस्लिम मतांचं ध्रुवीकरण करण्यात इतके गुंतले होते की, अन्य कुठल्याच बाबींमध्ये बहुधा त्यांना फारसा रस राहिला नव्हता........

हिचकॉकच्या रहस्यदालनाची टोपी उडवणारी गोष्ट

निर्माता-दिग्दर्शक-अभिनेता मेल ब्रुक्स याचा हा चित्रपट म्हणजे आल्फ्रेड हिचकॉकच्या गाजलेल्या चित्रपटांची भन्नाट पॅरडी आहे. ‘नॉर्थ बाय नॉर्थवेस्ट’, ‘व्हर्टिगो’, ‘सायको’, ‘द बर्ड्स’, ‘डायल एम फॉर मर्डर’, ‘द 39 स्टेप्स’, ‘मरीन’, ‘फॉरेन करस्पाँडंट’, ‘रीअर विंडो’, ‘रेबेका’, ‘स्पेलबाउंड’ अशा हिचकॉकच्या असंख्य गाजलेल्या, चित्रपटकलेत मापदंड ठरलेल्या चित्रपटांवर आधारित ही पॅरडी आहे. पण या खिल्लीत कुठलाही विखार नाही........

मालदीव्ज नावाचा टाइम बॉम्ब

गेल्या काही वर्षांमध्ये मालदीव्जमधला मुस्लीम तरुण कट्टरतावादाच्या विळख्यात अडकत चालला आहे. आज इस्लामिक स्टेटच्या वतीनं लढणाऱ्या दहशतवाद्यांमध्ये मालदीव्जमधल्या तरुणांची संख्या मोठी आहे. सौदी अरेबियातील वहाबी विचारसरणीनं मालदीव्जमध्ये हातपाय पसरायला सुरुवात केली होती. मालदीव्जचा हा टाइमबॉम्ब कुठल्याही क्षणी फुटेल, अशी परिस्थिती आहे........

‘इन अ लोनली प्लेस’ : न्वार शैलीतली अटळ शोकांतिका

‘इन अ लोनली प्लेस’ बघताना हिचकॉकच्या ‘शॅडो ऑफ अ डाउट’ची आठवण येते. एखाद्याविषयी खात्री नाही, पण नुसताच पराकोटीचा संशय आहे. आणि या संशयानंच त्या माणसाचं आयुष्य उद्ध्वस्त व्हावं. बरं ज्याच्याविषयी संशय आहे त्याला सगळं कळूनसवरूनही तो पुन्हा पुन्हा आत्मनाशाकडे झेपावत राहतो. त्यामुळे त्याचं यश आणि व्यक्तिगत आयुष्य झाकोळून जातं. पण तो स्वभावापुढे हतबल आहे आणि नायिका परिस्थितीपुढे........

अमेरिका – जपान संबंध आणि चीनचा थयथयाट!

अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी जपानच्या संरक्षणाची निःसंदिग्ध ग्वाही दिल्यानंतर चिनी सरकारच्या अधिकृत प्रसारमाध्यमांनी अपेक्षेप्रमाणेच अमेरिका आणि जपानवर टीका केली. जपान चीनचा बागुलबुवा उभा करून अमेरिकेशी अधिक जवळीक साधत असल्याची टीका चिनी कम्युनिस्ट पक्षाच्या ‘पीपल्स डेली’ या अधिकृत दैनिकानं केली आहे. त्यामुळे अमेरिका-जपान संबंधांचा बाण योग्य ठिकाणी लागला, असं म्हणावं लागेल........

थरार, रहस्य, विनोदाची अफलातून भेळ

‘स्टॅलाग 17’ हा बिली वाइल्डरचा हा भन्नाट सिनेमा कमाल आहे. म्हटलं तर तो युद्धकैद्यांचं आयुष्य दाखवणारा, त्यांची कुतरओढ, घालमेल दाखवणारा चित्रपट आहे, म्हटलं तर कॉमेडी आहे, म्हटलं तर सस्पेन्स देखील आहे. ‘स्टॅलाग 17’ला कुठल्याच एका मापात बसवता येत नाही. मुळात युद्धकैद्यांवर आधारित इतका तुफान हास्यस्फोटक सिनेमा करण्याची कल्पनाच भारी आहे.......

अमेरिका-इस्रायल-भारत – जागतिक राजकारणातील नवा त्रिकोण

अमेरिकेत डोनाल्ड ट्रम्प सत्तेवर आल्यानंतर त्यांनी ओबामांच्या काळात असलेलं इस्रायलशी फटकून वागण्याचं धोरण बदलण्याचे संकेत दिले आहेत. ट्रम्प यांच्या परराष्ट्र धोरणात आणि दहशतवादविरोधी लढाईत भारताला महत्त्वाचं स्थान असणार आहे, हेही त्यांच्या टीमने अनेकदा स्पष्ट केलंय. त्यामुळे भविष्यात खरोखर अमेरिका-इस्रायल-भारत असा त्रिकोण निर्माण झाला तर आश्चर्य वाटायला नको........

ड्रेस्ड टु किल : व्हिंटेज ब्रायन ड पाल्मा

‘ड्रेस्ड टु किल’ हा ड पाल्माच्या थ्रिलर मालिकेतला धमाल चित्रपट आहे. टिपिकल ‘हू डन इट’ पद्धतीचा हा चित्रपट नाही. त्यामुळेच रहस्यमय असूनही पुन्हा पुन्हा पाहताना कुठली अडचण येत नाही. उलट ड पाल्माने आता जवळपास निवृत्ती घेतल्यासारखी परिस्थिती असताना हा चित्रपट व्हिंटेज ड पाल्माचा पुनःप्रत्यय देणारा आहे. प्रेक्षकांचे फारसे लाड न करता, तरीही त्यांचं उत्तमपैकी मनोरंजन करेल, अशा चित्रशैलीत ड पाल्माचा चित्रपट उलगडतो........

भय इथले संपत नाही...

अमेरिकेचा अध्यक्ष कितीही सर्वशक्तिमान असला तरी त्याच्या एकट्याच्या आवाक्यातली ही बाब आहे का? जागतिक राजकारणात इतके विविध फोर्सेस वेगवेगळ्या दिशांनी कार्यरत असतात. जी अमेरिका जागतिकीकरणाची जन्मदाती, आजवर जिने जागतिकीकरणाचा झेंडा उंच धरला, अवघ्या जगाला साम-दाम-दंड-भेद नीती वापरत जागतिकीकरणाच्या प्रवाहात ओढलं, तीच अमेरिका आज ट्रम्प यांच्या नेतृत्वाखाली पुन्हा एकदा स्वकोशात जाऊ बघत आहे........

हिंसेच्या पलिकडला ‘कॅलिफोर्निया’

केवळ हिंसा दाखवणं एवढाच ‘कॅलिफोर्निया’चा हेतू नाही. संस्कृतीची पुटंच्या पुटं चढल्यामुळे आपल्या मूळ प्रेरणांपासून दुरावलेला आजचा सोफेस्टिकेटेड मनुष्य आणि आजही या आदिम प्रेरणेला चिकटून असलेल्या त्या आदिमानवाचा प्रतिनिधी यांच्यातला हा सामना आहे. थ्रिलर, सस्पेन्स, अॅक्शन, रोड मूव्ही अशा विविध ज्यॉनरमध्ये हा चित्रपट फिरतो, पण त्याचा गाभा हा फारच उच्च दर्जाचा, मानवी वर्तणुकीच्या गुंत्याचा आहे. .......

रशियाच्या कळपात पाकिस्तान, सोबतीला चीन!

रशिया-पाकिस्तान-चीन असा नवा त्रिकोण निर्माण होणं भारताला परवडणारं नाही. शेवटी आपल्या हितांचं रक्षण आपल्यालाच करावं लागेल. त्यासाठी अमेरिकेच्या कच्छपी लागताना रशियाच्या संदर्भात झालेल्या चुका सुधाराव्या लागतील. ट्रम्प अध्यक्षपदी आल्यानंतर अमेरिका आणि रशिया यांच्यातील संबंधांना नवं, सकारात्मक वळण लागेल, अशी अपेक्षा व्यक्त होत आहे. या दोन्ही देशांमध्ये संबंध सुधारणं हे भारताच्या फायद्याचं ठरणार आहे. .......

कळसुत्री बाहुला अर्थात ‘द माँचुरियन कँडिडेट’

राजकीय पटलावर एखाद्या नव्या ताऱ्याचा अनपेक्षितपणे उगम झाला की, त्याच्याकडे संशयाने बघितलं जातं. सध्याचा ‘माँचुरिअन कँडिडेट’ आहे डोनाल्ड ट्रम्प. ट्रम्प रोजच्या रोज वादग्रस्त ट्विट्स करून ही खळबळ शमू न देण्याची खबरदारी घेत आहेत. निवडणुकीपूर्वी ट्रम्प यांनी हिलरी क्लिंटन यांच्यावर किती खालच्या पातळीवर जाऊन टीका केली हे सर्वश्रुत आहे. ट्रम्प हे ‘मांचुरियन कँडिडेट’ आहेत, असा रश्दींचा दावा होता. आता बोला!.......

अमेरिका विरुद्ध रशिया अर्थात डोनाल्ड ट्रम्प विरुद्ध व्लादिमिर पुतीन

२६ डिसेंबर १९९१ रोजी रशियन महासंघाचं विघटन होऊन १५ नवी राष्ट्रं उदयाला आली आणि अमेरिका आणि रशिया यांच्यातल्या शीतयुद्धाची अधिकृत समाप्ती झाली. या घटनेला परवाच्या सोमवारी २५ वर्षं पूर्ण झाली. या निमित्ताने बरंच चर्वितचर्वण झालं, पण जागतिक राजकारणावर प्रभाव टाकणारे नेते गेल्या २५ वर्षांचं सिंहावलोकन करून काही शहाणपणाचे धडे शिकतील, ही अपेक्षा मात्र फोल ठरताना दिसते आहे. .......

‘द केन म्युटिनी’ : अपरिहार्य बंडाची करुण कहाणी

‘द केन म्युटिनी’ प्रदर्शित झाल्यानंतर अवघ्या तीन वर्षांत बोगार्टने मृत्यूला कवटाळलं. सिगरेट आणि दारूचा शौकीन असलेल्या बोगार्टला कॅन्सर झाला होता, पण पडद्यावरच्याच बेदरकारपणाने प्रत्यक्ष जीवनातही वागण्याची सवय त्याला बहुधा जडली असावी. डॉक्टरकडे जाण्याच्या फंदात न पडता तो काम करत राहिला. ‘द केन म्युटिनी’तलं बंड तो जिंकू शकला नाही, तसंच मृत्यूविरुद्धचं बंड जिंकणंही त्याला शक्य झालं नाही!.......

डायल ‘टी’ फॉर तैवान, चीन का होतो हैराण?

चीनच्या वाढत्या प्रभावाला रोखण्यासाठी अमेरिका भारताला बळ देत राहणार, हे देखील गेल्या काही काळात स्पष्ट होत आहे. अर्थात तैवान प्रकरण आणि वर्मा यांचे दौरे यांचा थेट संबंध लावता येणार नाही, पण या दोन्हींच्या केंद्रस्थानी चीनच आहे, या योगायोगाकडेही काणाडोळा करता येणार नाही. तैवान प्रकरणातून व्हाइट हाऊसने तडकाफडकी अंग झटकलं असलं तरी वर्मा हे ओबामा प्रशासनाचे प्रतिनिधी असूनही चीनच्या खोड्या काढणारी पावलं टाकत आहेत,.......

‘द थर्ड मॅन’ : युद्धोत्तर ऱ्हासपर्व

क्लायमॅक्सप्रमाणेच प्रदीर्घ असा प्री क्लायमॅक्सही चित्रपटाला वेगळ्या उंचीवर नेणारा ठरला. संपूर्ण व्हिएन्ना शहराचं सांडपाणी ज्या ठिकाणी येतं, त्या भुयारी गटारात अखेरीस लाइमची नाकाबंदी होते. शहराचा होत असलेला ऱ्हास, माणसांचं अवमूल्यन, समाजाचं अध:पतन, ढासळणारी नैतिक मूल्य या सर्वांचा अपरिहार्य शेवट अखेरीस गटारगंगेतच व्हायचा, हेच जणू यातून रीड आणि ग्रीनला दाखवायचं होतं. .......

शरीफ बदमाष

गेल्या काही महिन्यांच्या कालावधीत जम्मू-काश्मीरमध्ये माजलेलं अराजक आणि त्यापाठोपाठ प्रत्यक्ष नियंत्रण रेषेवर सुरू झालेल्या चकमकी, पाकिस्तानी दहशतवाद्यांनी उरी येथे भारताच्या लष्करी तळावर केलेला हल्ला, हे पाहता राहील शरीफ त्यांना मुदतवाढ मिळावी, यासाठी वातावरणनिर्मिती करत असल्याचा होराही व्यक्त होत होता. अर्थात राहील शरीफ यांच्या निवृत्तीमुळे हे सर्व प्रकार थांबतील, अशातला भाग नाही........

उंदीर-मांजराचा जीवघेणा खेळ

हा वर्गसंघर्ष दुर्लक्षित करूनही निव्वळ उत्कंठावर्धक थरारपट म्हणून ‘स्ल्यूथ’ कमालीचा एन्जॉय करता येतोच. तद्दन व्यावसायिक चित्रपटातही अभिजात चित्रपटाच्या खाणाखुणा कशा प्रकारे मिरवता येतात आणि तरीही मनोरंजनाची कास न सोडता सामाजिक भाष्य कसं करता येतं, याचं ‘स्ल्यूथ’ हे उत्तम उदाहरण आहे........

डोनाल्ड ट्रम्प : महाभयंकर माणूस (?)

अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्पविषयी कुठलाच अंदाज लावता येत नाही आणि हीच सगळ्यात धोकादायक बाब आज जगभरातील राजकीय विश्लेषकांना वाटतेय. त्यांच्यातल्या खळबळीचं कारणही हेच आहे. सगळ्यातलं सगळं कळणाऱ्या आपल्यासारख्या विद्वानांना हा माणूस नेमकं काय करणार आहे, याचा पुसटसाही अंदाज असू नये, हे वास्तव पचवणं तसं जडच आहे........

उरी हल्ल्याची घुसळण

पंतप्रधान शरीफ हे लष्करप्रमुखांच्या हातातलं बाहुलं बनून राहिलेत, हे पाकिस्तानी प्रसारमाध्यमंच म्हणत आहेत. संयुक्त राष्ट्रांच्या सर्वसाधारण सभेत नवाझ शरीफ यांनी काश्मीरच्या संदर्भात जे भाषण केलं, त्यावेळेच्या त्यांच्या देहबोलीवरूनदेखील पाकिस्तानात टीकेची झोड उठली होती. सध्या पाकिस्तानात सगळेच एकमेकांची चाचपणी करत आहेत. इम्रान खान लष्कराच्या मदतीनं सत्तेवर बसण्यासाठी उतावीळ आहेच. थोडक्यात पाकिस्तानातून .......

कहाणी रावांच्या ‘भारत बदला’ची

भारत सध्या ज्या आर्थिक उदारीकरणाच्या मार्गाने वाटचाल करत आहे, तो पी. व्ही. नरसिंह राव यांनी आखून दिलेला मार्ग आहे. राव यांनी केवळ अपरिहार्यतेतून हा मार्ग स्वीकारला, असं म्हणण्यात हशील नाही, कारण राव सत्तेवर येण्यापूर्वी किमान दशकभराचा काळ त्या त्या वेळच्या पंतप्रधानांना देखील आर्थिक उदारीकरण स्वीकारण्यावाचून गत्यंतर नसल्याची जाणीव झाली होती........