भिलार : पुस्तकांचं गाव
ग्रंथनामा - झलक
टीम अक्षरनामा
  • सर्व छायाचित्रं : आनंद काटीकर
  • Thu , 04 May 2017
  • ग्रंथनामा Granthnama झलक भिलार Bhilar पुस्तकांचं गाव Books Village

महाबळेश्वरजवळील ‘भिलार’ या गावाची ओळख कालपर्यंत स्ट्रॉबेरीसाठी होती, आजपासून ते ‘पुस्तकांचं गाव’ म्हणून ओळखलं जाणार आहे. आज संध्याकाळी तीन वाजता राज्याचे मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस या ‘पुस्तकांच्या गावा’चं उदघाटन करणार आहेत. दोन वर्षांपूर्वी राज्याचे सांस्कृतिक मंत्री विनोद तावडे यांनी पुस्तकाच्या गावाची घोषणा केली होती, आज ती प्रत्यक्षात उतरलेली पाहायला मिळणार आहे.

……………………………………………………………………………………………

हा भिलार गावाचा कच्चा नकाशा. गावात २५ ठिकाणांचं ग्रंथालयात रूपांतर करण्यात आलं असून त्या ठिकाणी बसून मनसोक्तपणे पुस्तकं वाचता येणार आहेत. पुणे-सुरूर-वाई-महाबळेश्वर आणि सातारा-वाई-महाबळेश्वर रस्त्यावर पुस्तकांच्या गावाचे दिशादर्शक फलक लावण्यात आले आहेत. रंगरंगोटी करून संपूर्ण गाव आकर्षक करण्यात आलं आहे. ब्रिटनमधील 'हे ऑन वे'च्या धर्तीवर हे पुस्तकांचं गाव साकारलं आहे.

कथा, कादंबरी, कविता, ललित, बालसाहित्य, संतसाहित्य, चरित्र, आत्मचरित्र, विज्ञान, इतिहास, प्रवासवर्णन अशा विविध साहित्य प्रकारातील सुमारे पंधरा हजारांपेक्षा जास्त पुस्तके या ठिकाणी त्यांच्या विषयावर उपलब्ध करून देण्यात आली आहेत.

भिलारची लोकसंख्या तीन-साडेतीन हजार. साधारण साडेपाचशे उंबऱ्यांचं हे गाव. सात घरं, सहा लॉज, तीन मंदिरं, दोन शाळा अन् एक खासगी कार्यालय या प्रकल्पात सामील झाले आहेत.

राज्य शासनाच्या या प्रकल्पासाठी स्वत्व या स्वयंसेवी संस्थेच्या सुमारे ७५ चित्रकारांनी गावातील निवडलेल्या २५ ठिकाणांची रंगरंगोटी करून सुशोभीकरण केलं आहे. या प्रकल्पासाठी एशियन पेंटस या कंपनीनेही मदत केली आहे.

एखादं गाव केवळ पुस्तकांचं असतं, पुस्तकप्रेमानं भारलेलं असू शकतं, याचा प्रत्यय भिलारमध्ये फिरताना येतो. पुस्तकांविषयी असोशी असणारी माणसं गावात सर्वत्र दिसतात.

महाबळेश्वर-पाचगणी या थंड हवेच्या ठिकाणी पर्यटकांची नेहमीच वर्दळ असते. त्याचा फायदा होईल या अनुषंगाने भिलारची ‘पुस्तकांच्या गावा’साठी निवड करण्यात आली आहे. महाबळेश्वर-पाचगणी या ठिकाणी येणाऱ्या पर्यटकांची पावलं ‘पुस्तकांच्या गावा’त वळली, तिथं आपल्या आवडीच्या पुस्तकांच्या सहवासात काही काळ रमली, तर हे त्यातून महाराष्ट्राची एक वेगळी ओळख निर्माण होईल यात शंका नाही.

editor@aksharnama.com

……………………………………………………………………………………………

Copyright www.aksharnama.com 2017. सदर लेख अथवा लेखातील कुठल्याही भागाचे छापील, इलेक्ट्रॉनिक माध्यमात परवानगीशिवाय पुनर्मुद्रण करण्यास सक्त मनाई आहे. याचे उल्लंघन करणाऱ्यांवर कायदेशीर कारवाई करण्यात येईल.

Post Comment

Rajendra Mundhe

Thu , 04 May 2017

mahiti purn lekh


अक्षरनामा न्यूजलेटरचे सभासद व्हा

ट्रेंडिंग लेख

अमेरिकेची आणि ‘अमेरिकेच्या लोकशाही’ची धोक्याची घंटा डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या दुर्दैवी पुनरागमनाने वाजली आहे...
पेशवे ‘रमणा’ आयोजित करत असत. पेशवाई बुडण्याचे तेही एक कारण होते. रिकामे डोके खजिना रिकामा करून ठेवते, हा आपला इतिहास आहे...
विधानसभा निवडणूक २०२४ : महायुती आणि महाविकास आघाडीची नेतेमंडळी निवडणूक प्रचारसभांमध्ये काय काय आणि कसं कसं बोलली...
अन्यायाच्या विरोधातली माझी लढाई अजून संपलेली नाही. आताशी कुठे एक ठाणं काबीज केलंय... लढाई अजूनही सुरूच आहे...
‘विक्रम अँड वेताळ @ हैबतपूर’ :  शेती आणि शेतकऱ्यांचे प्रश्न मांडत सामाजिक, राजकीय आणि आर्थिक स्थित्यंतराचं प्रभावी चित्रण करणारी कादंबरी

सदरे

सुनील तांबे
परिमल माया सुधाकर
निखिल वागळे
संजय पवार
अमोल उदगीरकर

इतर लेख

अन्यायाच्या विरोधातली माझी लढाई अजून संपलेली नाही. आताशी कुठे एक ठाणं काबीज केलंय... लढाई अजूनही सुरूच आहे...

हे एका विशिष्ट कालमर्यादेतील कथन आहे आणि हा कालखंड आहे फक्त २३ महिन्यांचा (फेब्रुवारी २०२१ ते डिसेंबर २०२२). म्हणजे जेमतेम दोन वर्षांचा काळ; पण माझ्या संपूर्ण आयुष्यालाही पुरून उरेल असा हा कालखंड आहे, म्हणूनच मी माझं हे आत्मकथन लिहिलं आहे. या जेमतेम दोन वर्षांच्या काळात मी ज्या परिस्थितीला सामोरा गेलो, तो अनुभव सांगण्याचं धाडस मी केलंय.......

‘विक्रम अँड वेताळ @ हैबतपूर’ :  शेती आणि शेतकऱ्यांचे प्रश्न मांडत सामाजिक, राजकीय आणि आर्थिक स्थित्यंतराचं प्रभावी चित्रण करणारी कादंबरी

या कादंबरीत शेतकऱ्यांचे प्रश्न, शरद जोशींचा विचार, शेतकऱ्यांचं आजचं जगणं, शासनाकडून होणारी शेतकऱ्यांची अडवणूक, निवडून येणाऱ्या प्रतिनिधींचं शेतकरीविरोधी वर्तन या साऱ्याचं वर्णन वास्तव दाखवणारं आहे. लेखक जणू काही या साऱ्या घटनांचा प्रत्यक्षदर्शी आहे, असं वाटतं. याशिवाय राजकारणातील सूक्ष्म बाबीही इतक्या नजागतीनं टिपल्या आहेत की, आपण अवतीभोवती पाहताना हे चित्र दिसतं.......

हिंदुत्व व मार्क्सवाद हे भारतीय समाजकारण आणि राजकारणातले दोन ध्रुव आहेत, आणि गेली शंभर वर्षे समाजकारण-राजकारण हे या दोन ध्रुवांमध्ये फिरते आहे...

हिंदुत्व व मार्क्सवाद या दोन ध्रुवांमध्ये काँग्रेस नावाचे विषुववृत्त आहे, पण ते या दोन ध्रुवांसारखे स्थिर नाही. ते कधी कर्कवृत्ताकडे सरकते, तर कधी मकरवृत्ताकडे. त्याशिवाय इतर अनेक छोटे पक्ष आणि प्रादेशिक पक्षांचे अक्षांश-रेखांशसुद्धा साथीला आहेत. हे पुस्तक या दोन ध्रुवांत फिरलेल्या गेल्या शंभर-दीडशे वर्षांतील भारतातील राजकारण आणि समाजकारणाचा इतिहास आहे.......

म. फुले-आंबेडकरी साहित्याकडे मी ‘समाज-संस्कृतीचे प्रबोधन’ म्हणून पाहतो. ते समजून घेण्यासाठी ‘फुले-आंबेडकरी वाङ्मयकोश’ उपयुक्त ठरणार आहे, यात शंका नाही

‘आंबेडकरवादी साहित्य’ हे तळागाळातील समाजाचे साहित्य आहे. तळागाळातील समाजाचे साहित्य हे अस्मितेचे साहित्य असते. अस्मिता ही प्रथमतः व्यक्त होत असते ती नावातून. प्रथमतः नावातून त्या समाजाचा ‘स्वाभिमान’ व्यक्त झाला पाहिजे. पण तळागाळातील दलित, शोषित व वंचित समाजाला स्वाभिमान व्यक्त करणारे नावदेखील धारण करता येत नाही. नव्हे, ते करू दिले जात नाही. जगभरातील सामाजिक गुलामगिरीत खितपत पडलेल्या समाजघटकांचा हाच अनुभव आहे.......

मी एक अद्भुत सृष्टी निर्माण केली आहे, पण यातील अनेक अद्भुत गोष्टी आपल्या पृथ्वीवर वेगवेगळ्या प्रदेशात खरोखर अस्तित्वात आहेत…

या पुस्तकात अनेक रहस्यमयी गोष्टी असल्या, तरीही कुठल्याही अंधश्रद्धेला खतपाणी घालण्याचा प्रयत्न केलेला नाहीये, हे आवर्जून नमूद करावेसे वाटते. यातील जादू फक्त मनोरंजनासाठी आहे. मनुष्य आपली बुद्धिमत्ता, परिश्रम आणि चिकाटीने विश्वातील मोठमोठ्या अगम्य रहस्यांचा उलगडा करू शकतो, हेच सांगण्याचा पुनःपुन्हा प्रयत्न केलेला आहे.......

माझ्या हृदयात कायमस्वरूपी स्थान मिळवलेला हा सीमारेषाविहिन कवी तुमच्याही हृदयात घरोबा करो. माझ्याइतकंच तुमचंही भावविश्व तो समृद्ध करो

आताचा काळ भारत-पाकिस्तानातल्या अधिकारशाही वृत्तीच्या राज्यकर्त्यांनी डोकं वर काढण्याचा आहे. अशा या काळात, देशोदेशींच्या सीमारेषा पुसून टाकण्याची क्षमता असलेल्या वैश्विक कवितांचा धनी ठरलेल्या फ़ैज़चं चरित्र प्रकाशित व्हावं, ही घटना अनेक अर्थांनी प्रतीकात्मकही आहे. कधी नव्हे ती फ़ैज़सारख्या कवींची या घटकेला खरी गरज आहे, असं भारत आणि पाकिस्तान या दोन्ही देशांतल्या विवेकवादी मंडळींना वाटणंही स्वाभाविक आहे.......

या झुंडबळी हिंसाचाराला शासन, पोलीस आणि राजकीय प्रतिनिधी या सर्वांनी सर्व बाबतीत दिलेला प्रतिसाद अत्यंत अपुरा आणि सदोष आहे...

गेली काही वर्षे झुंडबळीचा धोका आणि घटना सतत वाढत असूनसुद्धा या वारंवार घडणाऱ्या घटनांची नोंद घेण्यात सरकार कमी पडत आहे. या वाढत्या झुंडबळींच्या घटनांची नोंद घेण्यात आणि त्यावर उपाय योजना करण्यास शासन अजिबात उत्सुक नाही याचेच हे निदर्शक आहे. अशा घटनांची अधिकृत नोंद ठेवण्यातील सरकारची अनास्था म्हणजे झुंडबळीच्या वाढत्या प्रकारांना तोंड देण्यास आणि याचा प्रसार रोखण्यात सरकारचे अपयश दर्शवते.......

‘राफेल करार : खोटीच्या खोटी उड्डाणे?’ - सद्यकालीन भ्रष्ट व्यवस्थेचं विद्रूप स्वरूप उघड करणारं महत्त्वाचं संशोधनपर पुस्तक

राफेल कराराबाबत जी जी माहिती उघड होत होती, तिचं म्हणावं तसं वार्तांकन दृक श्राव्य माध्यमांकरवी झालं नाही, ही वस्तुस्थिती लेखक उदाहरणांसह मांडतात. काही प्रसंगी तर या माध्यमांनी उघड उघड पक्षपाती भूमिका निभावली होती, असंही दाखवून देतात. सरकारने न्यायालयात कराराच्या बाजूने सादर केलेले दावे संगतवार देऊन लेखकद्वय त्यांतला फोलपणा तर्क आणि पुरावे यांच्या साहाय्यानं उजागर करतात.......

‘एक भाकर, तीन चुली’ : आपल्या अंतरात्म्याला झिंजाडून व्यवस्थेला प्रश्न विचारायला भाग पाडणारी कादंबरी

एखाद्या स्त्रीच्या आयुष्यात आलेले भोग किती तऱ्हेतऱ्हेचे असू शकतात, याचे साद्यंत वर्णन करणारी, जगण्याची हकीकत सांगणारी ही कादंबरी आहे. आयुष्याची लढाई वारंवार हरण्याचेच प्रसंग समोर येत असतानाही, त्यातून जिद्दीने मार्ग काढणाऱ्या, परिस्थितीला यशस्वीपणे तोंड देणाऱ्या पारूची असामान्य प्रतिमा या कादंबरीतून उभी राहते. प्रभावी मांडणीमुळे आणि बोलीभाषेतील मुक्त संवादामुळे लेखनात अधिक परिणामकारकता साधली गेली आहे.......

कायद्यातील श्लील-अश्लीलच्या कसोट्या नेमक्या आहेत तरी काय? कायद्याच्या परिभाषेत नेमके कशाला ‘अश्लील’ समजावे?

‘अभिरुची’, ‘रसिकता’ या जर मानवी मनावर प्रतिबिंबित होणाऱ्या भावक्रिया असतील, तर ‘श्लील-अश्लील’ या संज्ञा, संकल्पनांचेही तसेच आहे. आणि जर या प्रतिक्रिया व्यक्तिपरत्वे बदलतील, तर कायद्याला ‘श्लील-अश्लील’ मोजण्याचे वस्तुनिष्ठ मानक कसे बनवता येईल? म्हणजेच, समीक्षक जसा आपल्या मगदुराप्रमाणे एखादी कलाकृती अभ्यासतो, तसे त्या कलाकृतीतील श्लील-अश्लीलही तपासता येते? पण मग त्यासाठी कायद्याचे वस्तुनिष्ठ निकष कोणते?.......

© 2024 अक्षरनामा. All rights reserved Developed by Exobytes Solutions LLP.