डॉल्बीवाल्या बोलाव माझ्या डीजेला…
पडघम - सांस्कृतिक
सुशील सूर्यकांत लाड
  • प्रातिनिधिक छायाचित्र
  • Thu , 13 April 2017
  • पडघम सांस्कृतिक १४ एप्रिल 14 April डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर Dr Babasaheb Ambedkar

आदरणीय बाबासाहेब,

जयभीम.

मला कल्पना हाय, कदाचित जयभीम ऐकून तुम्ही दचकला असाल? तुम्ही म्हणाल, ‘अरं, माझंच नाव भीमराव हाय आणि तुम्ही मला उद्देशून पत्र लिहितानापण संबोधन म्हणून ‘जयभीम’ असंच लिहिता व्हय? तुमचं म्हणणं रास्त हाय. पण काय करणार? अलीकडं नुसतं ‘जय’ म्हणायचं फॅड एवढं आलंय, की माझ्या हातूनही सहज लिहिलं गेलं. असो.

बाबा, उद्या, १४ एप्रिलला तुमची जयंती. समता, बंधुता, मानवता, धर्मनिरपेक्षता, अभ्यास, संघर्ष अशा कितीतरी गोष्टींची शिकवण देणाऱ्या माझ्या बापाचा म्हणजेच तुमचा वाढदिवस! आता वाढदिवस म्हटलं की, जल्लोष आलाच! यंदाही पोरांनी काही हयगय केल्याली नाही बघा!

गणपतीला वाजवत्यात ना, तसल्या डॉल्बीच्या भिंतीच उभ्या करायचा निर्धार केलाय पोरांनी! हा… तसं काही ठिकाणी आपल्या पोरांनी ढोल-ताशांची पथकं पण सांगितल्यात. पण डॉल्बीवर नाचल्याशिवाय काय रंगत येत नाय, असं त्या… आपल्या तुमच्याच नावानं स्थापन केलेल्या तरुण मंडळांच्या पोरांचं म्हणणं पडल्यानं २०-२५ हजार रुपये खर्चून चांगला मोठ्ठा डॉल्बीच सांगितलाय. हा पण, त्या डॉल्बीवाल्या पोराला चांगलंच बजावलंय… कायपण झालं, कुणी कितीबी म्हटलं तरी आपली विचारांची आणि चळवळींची गाणीच लावायची!

त्याचं काय झालं, गेल्या वर्षी पोरांनी जास्त डिमांड केली म्हणून एक-दोन चळवळीची गाणी लावून झाल्यावर त्या डॉल्बीवाल्यानं ‘शिंदें’च्याच आवाजातलं तिसरं गाणं लावलं आणि पुढं तासभर पोरं अगदी बेभान झाल्यागत नाचू लागली. तासाभरानं कुणाच्या तरी लक्षात आलं आणि मधूनच अचानक एक म्हातारं डॉल्बीसमोर आलं आणि त्यानं थेट त्या डॉल्बीवाल्याला शिव्याच घालायला सुरुवात केली. त्यो डॉल्बीवाला पोरगा लगेच बोलला, ‘का ओ, असं का वरडालायसा?’

ते म्हणाले, ‘अरं पोरा, कुठली गाणी लावायची याचं तरी जरा भान ठेव की!’

पोरगं म्हटलं, ‘शिंद्यांचीच हायत नव्हं?’

‘अरं व्हय, पण पिक्चरमधली हायत. आंबेडकर जयंतीची नव्हत…’

त्या पोरानं म्हाताऱ्याच्या या उत्तरानंतर खाड्‌कन डॉल्बी बंद केला आणि बेभान होऊन नाचणारी पोरं जागच्या जागी ‘स्टॉप’ झाली.

पोरं जाग्यावरनंच बोंबलायला लागली, ‘काय झालं? लाव की डॉल्बी…’

डॉल्बीवाला म्हणाला, ‘अरं डॉल्बीवर वाजत्याली गाणी आंबेडकर जयंतीची नव्हत.’

पोरं लगेच म्हणाली, ‘मग काय हुतंय त्याला? लाव की कुठली बी! पण डान्स बंद नाय झाला पाहिजे!’

तसं मला त्या म्हाताऱ्याचं पटलं म्हणा. पण आजकालच्या तरुण पोरांच्या पुढं बोलून चालतंय व्हय?

पण काय पण म्हणा, पोरासनी मानलं पाहिजे बघा! कालची अख्खी रात्र या पोरांनी जागून काढली. तुम्हाला वाटंल, तुमच्यासारखं लाईटीच्या प्रकाशात अभ्यासबिभ्यास करत होती की काय? पण तसं नाही. तुमच्या जयंतीनिमित्त पोरांनी मोठमोठ्ठं डिजिटल बॅनर बनवल्यात. एकेका बॅनरवर तुमचा मोठ्ठा फोटो, त्यावर तुमचा एखादा विचार आणि १५-२० पोरांचं बारकं-बारकं फोटो लावून, असलं बॅनर चौकाचौकात पोरांनी उभं केल्यात. रात्रभर जागून सगळ्या गल्लीत आणि गावगावात पोरांनी ‘निळं वादळ’च निर्माण केलंय.

तसं काही ठिकाणी लय काय-काय कार्यक्रम घेतल्यात. कुठं पोरं सलग १२ तास वाचन करणार हायत. कुठं तुमच्या विचारांचा जागर करण्यासाठी सांस्कृतिक कार्यक्रम होणार हायत... व्याख्यानं होणार हायत. पण असल्या किरकोळ कार्यक्रमांपेक्षा जयंतीच्या दिवशीची मिरवणूक बाकी झक्कासच होणार हाय बघा.

कसं हाय, आजच्या काळात खरं तर तुमचा विचार समाजात पोचवण्याची लय गरज हाय. पण ते पुस्तक वाचन, विचार जागर, व्याख्यान असल्या कार्यक्रमाला आता गर्दी होत नाही हो! मग आता एवढा खर्च करायचा आणि माणसं मात्र हाताच्या बोटावर मोजण्याएवढीच! म्हणूनच हे जरा डॉल्बी-मिरवणुकीचं नियोजन केलंय. कसं असतंय, नाचायला मिळतंय म्हटल्यावर आजकालची पोरं कार्यक्रमाला यायला तयार होत्यात. आता यातनं विचारबिचार काही जात नाही, हे आम्हालाबी माहिती हाय, पण वर्षाला मिरवणुकीमुळे तुमची जयंती बाकी जंगी होती बघा.

खरं तर, आजची तरुण पोरं मोठ्या संख्येनं जमतील असा मिरवणुकीशिवायचा दुसरा काय पर्याय मिळाला तर लय बरं होईल. तुम्हाला काय पर्याय सुचला तर आमच्या डोक्यात तेवढा प्रकाश पाडा. महाराष्ट्रातच नव्हं तर अख्या देशात तुमची जयंती साजरी व्हती. देशात वेगवेगळ्या ठिकाणी होणाऱ्या कार्यक्रमांची माहिती तुमच्याकडं असंलच! तेव्हा अस्से कोण्ते कार्यक्रम देता येतील; ज्यानं आजकालची तरुण पोरं मोठ्या संख्येनं जमतील आणि तुमच्या विचारांना खऱ्या अर्थानं जागर करतील, ते जरा आम्हाला सांगा…

निदान पुढच्या वर्षापासून तरी नुसतंच ‘जय’ म्हणून धागडधिंगा करण्यापेक्षा  काहीतरी विधायक कार्यक्रम करण्याची संधी या पोरांना मिळेल.

बाबा, जयंतीनिमित्त तुम्हाला विनम्र अभिवादन!

 

लेखक प्रसारमाध्यम व जनसंपर्क क्षेत्रात कार्यरत आहेत.

sushillad1@gmail.com

अक्षरनामा न्यूजलेटरचे सभासद व्हा

ट्रेंडिंग लेख

एक डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचा ‘तलवार’ म्हणून वापर करून प्रतिस्पर्ध्यावर वार करत आहे, तर दुसरा आपल्या बचावाकरता त्यांचाच ‘ढाल’ म्हणून उपयोग करत आहे…

डॉ. आंबेडकर काँग्रेसच्या, म. गांधींच्या विरोधात होते, हे सत्य आहे. त्यांनी अनेकदा म. गांधी, पं. नेहरू, सरदार पटेल यांच्यावर सार्वजनिक भाषणांमधून, मुलाखतींतून, आपल्या साप्ताहिकातून आणि ‘काँग्रेस आणि गांधी यांनी अस्पृश्यांसाठी काय केले?’ या आपल्या ग्रंथातून टीका केली. ते गांधींना ‘महात्मा’ मानायलादेखील तयार नव्हते, पण हा त्यांच्या राजकीय डावपेचांचा एक भाग होता. त्यांच्यात वैचारिक आणि राजकीय ‘मतभेद’ जरूर होते, पण.......

सर्वोच्च न्यायालयाचा ‘उपवर्गीकरणा’चा निवाडा सामाजिक न्यायाच्या मूलभूत कल्पनेला अधोरेखित करतो, कारण तो प्रत्येक जातीच्या परस्परांहून भिन्न असलेल्या सामाजिक वास्तवाचा विचार करतो

हा निकाल घटनात्मक उपेक्षित व वंचित घटकांपर्यंत सामाजिक न्याय पोहोचवण्याची खात्री देतो. उप-वर्गीकरणाची ही कल्पना डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या बंधुता व मैत्री या तत्त्वांशी सुसंगत आहे. त्यात अनुसूचित जातींमधील सहकार्य व परस्पर आदर यांची गरज अधोरेखित करण्यात आली आहे. तथापि वर्णव्यवस्था आणि क्रीमी लेअर यांच्यावर केलेले भाष्य, हे या निकालाची व्याप्ती वाढवणारे आहे.......

‘त्या’ निवडणुकीत हिंदुत्ववादी आंबेडकरांचा प्रचार करत होते की, संघाचे लोक त्यांचे ‘पन्नाप्रमुख’ होते? तेही आंबेडकरांच्या विरोधातच होते की!

हिंदुत्ववाद्यांनीही आंबेडकरांविरोधात उमेदवार दिले होते. त्यांच्या पराभवात हिंदुत्ववाद्यांचाही मोठा हात होता. हिंदुत्ववाद्यांनी तेव्हा आंबेडकरांच्या वाटेत अडथळे आणले नसते, तर काँग्रेसविरोधातील मते आंबेडकरांकडे वळली असती. त्यांचा विजय झाला असता, असे स्पष्टपणे म्हणता येईल. पण हे आपण आजच्या संदर्भात म्हणतो आहोत. तेव्हाचे त्या निवडणुकीचे संदर्भ वेगळे होते, वातावरण वेगळे होते आणि राजकीय पर्यावरणही भिन्न होते.......

विनय हर्डीकर एकीकडे, विचारांची खोली व व्याप्ती आणि दुसरीकडे, मनोवेधक, रोचक शैली यांचे संतुलन राखून त्या व्यक्तीच्या सारतत्त्वाचा शोध घेत असतात...

चार मितींत एकसमायावेच्छेदे संचार केल्यामुळे व्यक्तीच्या दृष्टीकोनातून त्यांची स्वतःची उत्क्रांती त्यांना पाहता येते आणि महाराष्ट्राचा-भारताचा विकास आणि अधोगती. विचारसरणीकडे दुर्लक्ष केल्यामुळे, विचार-कल्पनांचे महत्त्व न ओळखल्यामुळे व्यक्ती-संस्था-समाज यांत झिरपत जाणारा सुमारपणा, आणि बथ्थडीकरण वाढत शेवटी साऱ्या समाजाची होणारी अधोगती, या महत्त्वाच्या आशयसूत्राचे परिशीलन त्यांना करता येते.......