इतक्या कोरड्या फांद्यांवर सोन्याची फुले फुलत असतील तर वैराण आयुष्यालासुद्धा स्वप्नांची कमलपुष्पे लगडत असतीलच की! निदान तशा अफवा उठायला काय हरकत आहे?

संकीर्ण - ललित
श्रीनिवास जोशी

सर्व छायाचित्रं - श्रीनिवास जोशी
Sat , 06 March 2021
संकीर्ण ललित सोनसावर Sonsavar मिर्झा गालिब Mirza Ghalib

सोनसावरीची जादू मी खूप ऐकली होती, अनुभवली नव्हती कधी. पुण्यातल्या वेताळ टेकडीवर ही झाडे आहेत, असे मी ऐकले होते, पण नक्की कुठे आहेत, हे माहीत नव्हते.

आमच्या एक स्नेही आहेत. रमा देशपांडे नावाच्या. त्यांना झाडझाडोऱ्याचे प्रचंड वेड. सगळी झाडे ओळखता येतात त्यांना. त्यांना मी म्हणालो, ‘हा मौसमसुद्धा जाणार असाच, सोनसावरीचे दर्शन न घेता.’ दुसऱ्या दिवशी सकाळी सात वाजता त्यांचा वेताळ टेकडीवरून फोन आला - ‘सोनसावर फुलली आहे. तिचा पत्ता पाठवते.’ सोनसावरीचा रानातला पत्ता!

टेकडीवरच्या पार्किंगमधून सुरुवातीला उजवीकडे वळायचे, चालत जायचे, मग वनखात्याची एक सिमेंटची टाकी लागते. तिच्या शेजारी गिरीपुष्पाचे एक झाड आहे. तिथून डावीकडे वळायचे... सगळे सांगितले त्यांनी. शिवाय टेकडीवरच्या झाडांचे आणि वनखात्याच्या सिमेंटच्या टाक्यांचे फोटो पाठवले. एवढ्या खुणा मिळाल्यावर मला खात्री झाली की, फारसे न हिंडता मला सोनसावर नक्की सापडेल. शोधण्याची वणवण करण्याचे मुख्य काम मॅडमनी केले होते. मी उन्हे उतरू दिली, कॅमेरा घेतला आणि सोनसावरीच्या शोधात निघालो...

सगळे रान आता कोरडे ठक्क झालेले. सगळ्या प्रकारची गवते शुष्क झालेली. भुरा, तपकिरी, लाल असे कितीतरी रंग गवताचे. पण सगळे कोरडे कोरडे. बहुतेक झाडांची पानगळ झालेली. सगळीकडे नुसत्या काटक्या आणि निष्पर्ण फांद्या. शिरीषाच्या वृक्षांवर आता पाने कमी आणि त्याच्या सोनेरी शेंगा जास्त असा माहौल. या सगळ्या गेल्या वर्षीच्या शेंगा. या वेळचा बहर अजून यायचा आहे. आता पालवी फुटेल आणि मग निवांतीने शिरीषाला हिरवा बहर येईल. तो त्याच्या पानांत लपून राहील. त्याचा नुसता सुगंध येत राहील. नंतर तो बहर मलई रंगाचा (cream colour) होईल. हा रंग चढल्यावर तो बहर लोकांना दिसू लागेल. पण या सगळ्याला अजून वेळ आहे. सध्या गवतांना आलेल्या शेंगा फुटण्याचे दिवस आहेत. झुडपांवर धरलेल्या शेंगासुद्धा आता फुटू लागल्या आहेत. त्यांच्या बिया मातीमध्ये पडलेल्या दिसू लागल्या आहेत.

देशपांडे मॅडमनी पाठवलेल्या खुणांवरून मी चालत राहिलो. ‘ट्रेझर हंट’वर निघाल्याचा फील मला आला. मी त्या खुणांवरून चालत राहिलो, मोठी पायवाट, मग एक गिरिपुष्पाच्या जवळची वनखात्याची टाकी, मग एक पुसटशी पायवाट. मग अजून एक खाली आडवी पडलेली टाकी. मॅडमनी सांगितलेल्या एकाएका खुणेवरून मी त्या शांत आणि वैराण रानातून चालत राहिलो. आणि एके क्षणी अचानक एका झाडावर सोन्याची प्रभा उमललेली दिसली! सोनमोहर फुललेला!! झाडावर एकसुद्धा पान नाही. नुसत्या फांद्या! करड्या खोडातून फुटलेल्या तपकिरी फांद्या आणि त्यांच्यावर तीनतीन-चारचारच्या झुबक्यात फुललेली तेजस्वी फुले...

सगळे झाड एकटेच फुललेले. आपल्यातच मग्न असलेले. आजूबाजूला कुठेच, कसलाही बहर नाही, काही नाही. त्या वैराण रानात हे असले एकट्याने फुलणे. आणि तेसुद्धा असे झगझगीत सोनेरी आणि पिवळ्या अनुपम प्रभेने... काय बोलावे? मी अनिमिष नजरेने बघत राहिलो. या वैराणीमध्ये, या पर्णरहित झाडोऱ्यावर या असल्या सौंदर्याचे असे अवतरण! कुणाला स्वप्नातसुद्धा पाहता येणार नाही असे!! सौंदर्याचे सोनेरी अवतरण!!!