हे पहा, हे असे आहेत अक्षयकुमार काळे!
पडघम - साहित्यिक
टीम अक्षरनामा
  • अक्षयकुमार काळे आणि त्यांची ग्रंथसंपदा
  • Thu , 22 December 2016
  • साहित्य संमेलन Sahitya Sammelan अक्षयकुमार काळे Akshaykumar kale प्रवीण दवणे Pravin Davane

१२ डिसेंबर रोजी डोंबिवलीमध्ये फेब्रुवारी महिन्यात होऊ घातलेल्या ९०व्या अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाध्यक्षपदी विदर्भातील काव्य-समीक्षक डॉ. अक्षयकुमार काळे निवडून आले! त्यानंतर मुंबई-पुण्यातल्या काही साहित्य-रसिकांना ‘कोण हे अक्षयकुमार काळे?’ असा प्रश्न पडला. साहित्य संमेलनासाठी यंदा चार उमेदवार होते – डोंबिवलीचेच कवी-गीतकार प्रवीण दवणे, जयप्रकाश घुमटकर, मदन कुलकर्णी आणि अक्षयकुमार काळे. त्यातले प्रवीण दवणेच फक्त बहुतेकांना माहीत असलेलं नाव होतं. पण ते पडले आणि काळे निवडून आले. दवणे हे लोकप्रिय कवी-गीतकार असल्याने त्यांच्या विजयाची ग्वाही अनेक जण खाजगी गप्पांमध्ये देतही होते; परंतु दवणे यांना सणसणीत धोबीपछाड देत काळे विजयी झाले. अध्यक्षपदाच्या निवडणुकीसाठी एकूण १०७४मते होती, त्यांपैकी ८९९ मतदारांनी मतदानाचा हक्क बजावला. त्यातील १७ मते अवैध ठरली. उर्वरित मतांपैकी तब्बल ६८९ मते काळे यांना पडली, तर दवणे यांना १४२ मतांवर समाधान मानावे लागले. राजकीय निवडणुकीच्या भाषेत सांगायचे, तर काळे यांना विक्रमी मते मिळाली, तर दवणे यांचे डिपॉझिट जप्त झाले! असो.

काळे यांनी गतवर्षीच आपण साहित्य संमेलनाच्या अध्यक्षपदासाठी उभे राहणार आणि कुणासाठीही माघार घेणार नाही असे जाहीर केले होते. त्यानुसार त्यांनी तयारीलाही सुरुवात केली होती. अक्षयकुमार काळे जसे सतत वावदूक विधाने करून स्वत:ची नकारात्मक प्रसिद्धी करून घ्यायला श्रीपाल सबनीस नाहीत की, लोकप्रिय गाणी लिहिणारे मलाव्य नाहीत! ते पडले समीक्षक, त्यातही काव्यसमीक्षक. त्यामुळे साहित्य-समीक्षेच्या क्षेत्राबाहेर त्यांच्याविषयी फारशी माहिती नसण्याचीच शक्यता अधिक.

त्यामुळे अक्षयकुमार काळे यांची कौटुंबिक, शैक्षणिक, साहित्यिक पार्श्वभूमी यांची ओळख करून देणारा हा माहितीपट. तो काळे यांचा मोठा मुलगा, अमित यांनी, त्यांच्या साठीनिमित्त २०१३मध्ये तयार केला आहे. हा माहितीपट खरोखरच माहितीच्या स्वरूपाचाच आहे. शिवाय त्याची निर्मितीमूल्येही हौशी स्वरूपाचीच आहेत. त्यामुळे त्याकडे त्या दृष्टीनेच पाहिले जायला हवे. या माहितीपटाचा उद्देश काळे यांची ओळख करून देणे एवढ्यापुरताच मर्यादित आहे.

अक्षरनामा न्यूजलेटरचे सभासद व्हा

अभिनेते दादा कोंडके यांच्या शब्दांत सांगायचे, तर महाराष्ट्राचे राजकारण, समाजकारण, संस्कृतीकारण ‘फोकनाडांची फालमफोक’ बनले आहे

भर व्यासपीठावरून आईमाईवरून शिव्या देणे, नेत्यांचे आजारपण, शारीरिक व्यंग यांवरून शेरेबाजी करणे, महिलांविषयीच्या आपल्या मनातील गदळघाण भावनांचे मंचीय प्रदर्शन करणे, ही या योगदानाची काही ठळक उदाहरणे. हे सारे प्रचंड हिंस्त्र आहे, पण त्याहून हिंस्र, त्याहून किळसवाणी आहे- ती या सर्व विकृतीला लोकांतून मिळणारी दाद. भाषणाच्या अखेरीस ‘भारत ‘माता’ की जय’ म्हणणारा एक नेता विरोधकांच्या मातेचा उद्धार करतो. लोक टाळ्या वाजतात. .......

‘अभिजात भाषा’ हा ‘टॅग’ मराठी भाषेला राजकारणामुळे का होईना मिळाला, याचा आनंद व्यक्त करताना, वस्तुस्थिती नजरेआड राहू नये...

‘अभिजात भाषा’ हा ‘टॅग’ लावून मराठीत किती घोडदौड करता येणार आहे? मोठी गुंतवणूक कोण करणार? आणि भाषेला उर्जितावस्था कशी आणता येणार? अर्थात, ही परिस्थिती पूर्वीपासून कमी-अधिक फरकाने अशीच आहे. तरीही वाखाणण्यासारखे झालेले काम बरेच जास्त आहे, पण ते लहान लहान बेटांवर झालेले काम आहे. व्यक्तिगत व सार्वजनिक स्तरावरही तशी उदाहरणे निश्चितच आहेत. पण तुकड्या-तुकड्यांमध्ये पाहिले, तर ‘हिरवळ’ आणि समग्रतेने पाहिले (aerial view) तर ‘वाळवंट.......

धोरणाचा ‘फोकस’ बदलून लहान शेतकरी, अगदी लहान उद्योग आणि ग्रामीण रस्ते, सांडपाणी व्यवस्था, शाळा, आरोग्य सुविधा, वीज, स्थानिक बाजारपेठा वगैरे केंद्रस्थानी आल्या पाहिजेत...

महाराष्ट्रात १५ वर्षांपेक्षा अधिक वय असलेल्या लोकांपैकी ६० टक्के लोक रोजगारात आहेत. बिहारमध्ये हे प्रमाण ४५ टक्के आहे. यातील महत्त्वाचा फरक महिलांबाबत आहे. बिहारमध्ये महिला रोजगारात मोठ्या प्रमाणात नाहीत. परंतु महाराष्ट्रात जे लोक रोजगारात आहेत आणि बिहारमधील जे लोक रोजगारात आहेत, त्यांच्या रोजगाराच्या स्वरूपात महत्त्वाचे फरक आहेत. ग्रामीण बिहारमधील दारिद्र्य ग्रामीण महाराष्ट्रापेक्षा कमी आहे.......