‘आजचा सुधारक’ १ एप्रिलपासून नव्या, आंतरजालीय स्वरूपात वाचकांपर्यंत पोहोचणार!
पडघम - सांस्कृतिक
प्राजक्ता अतुल
  • ‘आजचा सुधारक’च्या वेबसाईटच्या पहिल्या पानावरील चित्र व वेबसाईटचा पत्ता
  • Mon , 18 March 2019
  • पडघम सांस्कृतिक आजचा सुधारक Aajcha Sudharak

१ एप्रिल १९९० रोजी सुरू झालेले ‘आजचा सुधारक’ हे नियतकालिक २०१६ पर्यंत म्हणजे २७ वर्षे सातत्याने प्रकाशित झाले. नियतकालिकाचे संस्थापक व प्रथम संपादक प्रा. दि. य. देशपांडे व त्यांच्या पत्नी प्रा. मनुताई नातू हे दोघेही आगरकर वाङ्मयाचे गाढे अभ्यासक होते. त्यानंतर ‘आजचा सुधारक’चे संपादकपद दिवाकर मोहनी, प्र. ब. कुळकर्णी, नंदा खरे, संजीवनी कुळकर्णी, अनुराधा मोहनी, प्रभाकर नानावटी, रवीन्द्र रुक्मिणी पंढरीनाथ यांनी भूषवले. विवेकवादी विचारांची कास धरणारे, तशा विचारांची धुरा वाहून नेणारे अनेक लोक सोबतीला असतानाही काही तांत्रिक अडचणींमुळे ते बंद करावे लागले होते. त्यावेळीदेखील ‘आजचा सुधारक’ एका नव्या स्वरूपात पुनश्च सुरू होईल अशी आशा, असा विश्वास अनेकांच्या मनात होता.

हे नियतकालिक पुन्हा सुरू होईल याविषयीचा विश्वास चुकीचा नसून येत्या १ एप्रिलपासून ते नव्या स्वरूपात वाचकांपर्यंत पोहोचवण्याचा मानस आहे. नवे प्रकाशन छापील स्वरूपात नसून ते आंतरजालीय स्वरूपाचे असेल आणि सुरुवातीला ते दर तीन महिन्यांतून एकदा प्रकाशित होईल. ‘सुधारक’ हे प्रत्येकालाच आपले व्यासपीठ वाटावे असे प्रयत्न सदोदित राहतील.

पहिल्या आवृत्तीच्या निमित्ताने आपले मनोगत व्यक्त करीत असताना दि.य. देशपांडे यांनी लिहिले होते, “श्रद्धावादी आणि भावनावादी लोकांचे आक्षेप असे आहेत की श्रद्धा आणि भावना या दोहोंनाही मानवी जीवनात महत्त्वाचे स्थान आहे. म्हणून विवेकाला थोडा आवर घालायला हवा. हे आक्षेप कितपत समर्पक आहेत? अशा प्रश्नांची हवी तितकी चर्चा अजून मराठीत झालेली नाही अशी आमची समजूत आहे. ती चर्चा घडवून आणणे हा या ‘नवा सुधारक’चा एक प्रधान उद्देश आहे. धर्माने आपल्या सामाजिक जीवनात घातलेला धुडगूस आजही तेवढ्याच, किंबहुना अधिक तीव्रपणे चालू आहे. अंधश्रद्धा, जादूटोणा, मंत्रतंत्र, बुवाबाजी इत्यादि गोष्टी पूर्वीइतक्याच जोमाने सुरू आहेत. शनिवार, सोमवार, चतुर्थी, एकादशी इत्यादि उपासतापासांना ऊत आला आहे. जुन्या देवळांचे जीर्णोद्धार होताहेत आणि नवीन मंदिरे बनताहेत. कुंभमेळे, गंगास्नान, यज्ञयाग आणि सर्व जातिभेद अजून पूर्वीइतकाच तळ ठोकून आहेत. राजकारणात निवडणुकांच्या निमित्ताने त्याला उघड आवाहन केले जात आहे. दलित आणि स्त्रिया यांवरील अत्याचाराने परिसीमा गाठली आहे. जिकडे नजर फिरवावी तिकडे कालची स्थिती आजच्यापेक्षा बरी होती असे म्हणण्याची पाळी आली आहे. या सर्व शोचनीय स्थितीवर उपाययोजना करणे अतिशय कठीण आहे. आभाळच फाटल्यावर त्याला ठिगळ तरी कोठे कोठे लावणार? परंतु तरी या कामास प्रत्येकाने हातभार लावणे जरूर आहे असे आम्हाला वाटते आणि म्हणून त्यात आपला वाटा उचलणे आम्ही आपले कर्तव्य समजतो.”

‘आजचा सुधारक’सारखी नियतकालिके ही जितकी वाचकांची असतात, तितकीच ती लिहिणार्‍यांची असतात. निरनिराळ्या विषयांवर विवेकी आणि परखड लिखाण करणार्‍या अनेकांकरिता हा नवा आंतरजालीय अंक मुक्तपणे व्यक्त होण्याचे व्यासपीठ ठरेल असा विश्वास वाटतो. sudharak.in या ठिकाणी हे अंक प्रकाशित होतील. या संकेतस्थळावरच ‘आजचा सुधारक’चे मागचे सगळे अंकही उपलब्ध करून देण्याचा प्रयत्न सुरू आहे.

२०१९ निवडणुकांचे वर्ष आहे. निवडणुकांच्या तारखाही नुकत्याच घोषित झाल्या आहेत. या पार्श्वभूमीवर पहिला अंक राजकारणावर भाष्य करणारा असावा असे वाटते.

लोकशाही अधिक सक्षम कशी करता येईल, त्याकरता नेमके कोणते बदल असावेत, त्याची अंमलबजावणी कशी व्हावी, लोकशाहीत लोकांचा सहभाग कसा वाढवावा, सामान्य माणूस राजकारणाविषयी सजग कसा होऊ शकतो, ‘दुसरा किती वाईट’ अशा नकारात्मक रीतीने निवडणुका लढवण्यापेक्षा ‘मी कसा चांगला’ या सकारात्मक मार्गाने निवडणुका लढवल्या जाऊ शकतात का, ‘नोटा’चे (NOTA) औचित्य व त्याची निकड या व अशा विविध विषयांवर अनेकांगी लेखन होऊ शकते.

तेव्हा राजकारण व निवडणुका यांच्या अनुषंगाने आपले लेख २५ मार्च २०१९ पर्यंत आमच्याकडे पाठवावेत असे sudharak.in च्या वतीने आम्ही आवाहन करतो. 

.............................................................................................................................................

Copyright www.aksharnama.com 2017. सदर लेख अथवा लेखातील कुठल्याही भागाचे छापील, इलेक्ट्रॉनिक माध्यमात परवानगीशिवाय पुनर्मुद्रण करण्यास सक्त मनाई आहे. याचे उल्लंघन करणाऱ्यांवर कायदेशीर कारवाई करण्यात येईल.

.............................................................................................................................................

‘अक्षरनामा’ला आर्थिक मदत करण्यासाठी क्लिक करा -

.............................................................................................................................................

Post Comment

Shashikant Vandana

Mon , 18 March 2019

विवेकवादी चिंतनाला वाहिलेल्या या त्रैमासिकास पुनर्जिवन मिळत आहे हे वाचून आनंद झाला.


अक्षरनामा न्यूजलेटरचे सभासद व्हा

ट्रेंडिंग लेख

एक डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचा ‘तलवार’ म्हणून वापर करून प्रतिस्पर्ध्यावर वार करत आहे, तर दुसरा आपल्या बचावाकरता त्यांचाच ‘ढाल’ म्हणून उपयोग करत आहे…

डॉ. आंबेडकर काँग्रेसच्या, म. गांधींच्या विरोधात होते, हे सत्य आहे. त्यांनी अनेकदा म. गांधी, पं. नेहरू, सरदार पटेल यांच्यावर सार्वजनिक भाषणांमधून, मुलाखतींतून, आपल्या साप्ताहिकातून आणि ‘काँग्रेस आणि गांधी यांनी अस्पृश्यांसाठी काय केले?’ या आपल्या ग्रंथातून टीका केली. ते गांधींना ‘महात्मा’ मानायलादेखील तयार नव्हते, पण हा त्यांच्या राजकीय डावपेचांचा एक भाग होता. त्यांच्यात वैचारिक आणि राजकीय ‘मतभेद’ जरूर होते, पण.......

सर्वोच्च न्यायालयाचा ‘उपवर्गीकरणा’चा निवाडा सामाजिक न्यायाच्या मूलभूत कल्पनेला अधोरेखित करतो, कारण तो प्रत्येक जातीच्या परस्परांहून भिन्न असलेल्या सामाजिक वास्तवाचा विचार करतो

हा निकाल घटनात्मक उपेक्षित व वंचित घटकांपर्यंत सामाजिक न्याय पोहोचवण्याची खात्री देतो. उप-वर्गीकरणाची ही कल्पना डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या बंधुता व मैत्री या तत्त्वांशी सुसंगत आहे. त्यात अनुसूचित जातींमधील सहकार्य व परस्पर आदर यांची गरज अधोरेखित करण्यात आली आहे. तथापि वर्णव्यवस्था आणि क्रीमी लेअर यांच्यावर केलेले भाष्य, हे या निकालाची व्याप्ती वाढवणारे आहे.......

‘त्या’ निवडणुकीत हिंदुत्ववादी आंबेडकरांचा प्रचार करत होते की, संघाचे लोक त्यांचे ‘पन्नाप्रमुख’ होते? तेही आंबेडकरांच्या विरोधातच होते की!

हिंदुत्ववाद्यांनीही आंबेडकरांविरोधात उमेदवार दिले होते. त्यांच्या पराभवात हिंदुत्ववाद्यांचाही मोठा हात होता. हिंदुत्ववाद्यांनी तेव्हा आंबेडकरांच्या वाटेत अडथळे आणले नसते, तर काँग्रेसविरोधातील मते आंबेडकरांकडे वळली असती. त्यांचा विजय झाला असता, असे स्पष्टपणे म्हणता येईल. पण हे आपण आजच्या संदर्भात म्हणतो आहोत. तेव्हाचे त्या निवडणुकीचे संदर्भ वेगळे होते, वातावरण वेगळे होते आणि राजकीय पर्यावरणही भिन्न होते.......

विनय हर्डीकर एकीकडे, विचारांची खोली व व्याप्ती आणि दुसरीकडे, मनोवेधक, रोचक शैली यांचे संतुलन राखून त्या व्यक्तीच्या सारतत्त्वाचा शोध घेत असतात...

चार मितींत एकसमायावेच्छेदे संचार केल्यामुळे व्यक्तीच्या दृष्टीकोनातून त्यांची स्वतःची उत्क्रांती त्यांना पाहता येते आणि महाराष्ट्राचा-भारताचा विकास आणि अधोगती. विचारसरणीकडे दुर्लक्ष केल्यामुळे, विचार-कल्पनांचे महत्त्व न ओळखल्यामुळे व्यक्ती-संस्था-समाज यांत झिरपत जाणारा सुमारपणा, आणि बथ्थडीकरण वाढत शेवटी साऱ्या समाजाची होणारी अधोगती, या महत्त्वाच्या आशयसूत्राचे परिशीलन त्यांना करता येते.......