शिरीष घाटे यांची मुखपृष्ठे अवचटांशी नातं सांगतात. इलस्ट्रेशन आणि पेंटिंग यांच्या सीमारेषेवर असणारी चित्रशैली आणि साहित्याची उत्तम जाण ही घाटे यांच्या कामाची वैशिष्ट्ये आहेत

एका वेगळ्या पातळीवर या मुखपृष्ठांमधून गेल्या चाळीस वर्षांमधल्या साहित्यरूपाचा आणि बदलत्या दृक्-संवेदनशीलतेचा, तिच्या वैशिष्ट्यांचा प्रत्यय येऊ शकेल. घाटे यांच्या मुखपृष्ठांचं आणखी एक वैशिष्ट्य म्हणजे त्यांनी केलेला अक्षरांचा वापर. त्यात मुद्राक्षरांचा वापर आहे, सुलेखन आहे, अक्षरांचा चिन्हात्मक वापर आहे. एका चित्रकाराच्या मुखपृष्ठांचा संग्रह असा प्रथमच प्रकाशित होत असावा.......

प्रियोळकरांनंतरचे सारे मुद्रणसंशोधन या त्यांच्या पुस्तकाला जोडलेल्या तळटिपा आहेत!

‘प्लेटोनंतरचे सारे पाश्चात्त्य तत्त्वज्ञान या प्लेटोला जोडलेल्या तळटिपा आहेत’ अशा अर्थाचे उद्गार तत्त्वज्ञ आल्फ्रेड व्हाइटहेड यांनी काढले होते. भारतीय मुद्रणाच्या इतिहासासंदर्भात या विधानातली अतिशयोक्ती मान्य करूनही अ. का. प्रियोळकरांबाबत असेच म्हणता येईल. त्यांच्या ‘प्रिंटिंग प्रेस इन इंडिया’ या ग्रंथात जो मुद्रणकलेचा इतिहास आलेला आहे, तो आजही प्रमाणभूत मानला जातो.......

यथार्थवादी भारतीय चित्रकलेच्या अभ्यासकाला या पुस्तकाची दखल घेतल्याशिवाय पुढे जाता येत नाही!

सर जे. जे. स्कूल ऑफ आर्टमधून सुरू झालेल्या या कलापरंपरेचा १८९० नंतरचा इतिहास जाणून घ्यायचा असेल तर रावबहादूर म. वि. धुरंधर यांचं ‘कलामंदिरातील एकेचाळीस वर्षे’ हे आत्मकथन वाचायलाच हवं. यथार्थवादी भारतीय चित्रकलेच्या अभ्यासकाला या पुस्तकाची दखल घेतल्याशिवाय पुढे जाता येत नाही. जे. जे.मधला एकेचाळीस वर्षांचा प्रत्यक्षदर्शी आणि विश्वसनीय असा इतिहासच या आत्मकथनातून येतो.......

व्यंगचित्रसुद्धा गमतीतून उभं राहतं आणि शहाणपणाची जाणीव करून देतं

व्यंगचित्राचा अर्थ हा एक चकवा आहे. संदर्भ बदलतात. पण या लपाछपीत उत्कट साक्षात्काराचे जे क्षण गवसतात, ते महत्त्वाचं. त्या त्या क्षणापुरते ते खरेच असतात. सायकलस्वार आणि विमानाची सावली हे व्यंगचित्रातले तपशील जीवन-व्यवहाराच्या रहस्यापर्यंत धर्मापुरीकरांना घेऊन जातात. ‘मनाला झालेला आनंद, हाच त्या व्यंगचित्राचा अर्थ’ असं त्याचं सार्थ वर्णन धर्मापुरीकरांनी केलेलं आहे.......

देवनागरी आणि अन्य भारतीय भाषांच्या लिप्या संगणकावर आणणाऱ्या ल. श्री. वाकणकरांची यशोगाथा

ल.श्री. वाकणकरांच्या संशोधनाची दखल ज्या प्रमाणात घ्यायला हवी होती, त्या प्रमाणात घेतली गेली नाही. देवनागरी आणि अन्य भारतीय भाषांच्या लिप्या संगणकावर ज्यांच्या संशोधनामुळे येऊ शकल्या, त्या वाकणकरांचे नावही सर्वसामान्यांना आज माहीत नाही. पाश्चात्य आणि भारतीय अभ्यासकांचे पूर्वग्रह इतके पक्के आहेत की, इंडो युरोपियन भाषाकुळातल्या संकल्पनेची वैय्यर्थता सिद्ध होऊनही ते आजही त्याचाच आधार घेतात.......

© 2024 अक्षरनामा. All rights reserved Developed by Exobytes Solutions LLP.